अरण्यकाण्डम्
Chapter 25 / सर्गः २५
Slōka 1 / श्लोक १
अवष्टब्ध धनुम् रामम् क्रुद्धम् च रिपु घातिनम् ।
ददर्श आश्रमम् आगम्य खरः सह पुरःसरैः ॥३-२५-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
तम् दृष्ट्वा सगुणम् चापम् उद्यम्य खर निःस्वनम् ।
रामस्य अभिमुखम् सूतम् चोद्यताम् इति अचोदयत् ॥३-२५-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
स खरस्य आज्ञया सूतः तुरगान् समचोदयत् ।
यत्र रामो महाबाहुः एको धुन्वन् धनुः स्थितः ॥३-२५-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
तम् तु निष्पतितम् दृष्ट्वा सर्वे ते रजनी चराः ।
मुंचमाना महानादम् सचिवाः पर्यवारयन् ॥३-२५-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
स तेषाम् यातुधानानाम् मध्ये रथः गतः खरः ।
बभूव मध्ये ताराणाम् लोहितांग इव उदितः ॥३-२५-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
ततः शर सहस्रेन रामम् अप्रतिम ओजसम् ।
अर्दयित्वाअ महानादम् ननाद समरे खरः ॥३-२५-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
ततः तम् भीम धन्वानम् क्रुद्धाः सर्वे निशाचराः ।
रामम् नाना विधैः शस्त्रैः अभ्यवर्षन्त दुर्जयम् ॥३-२५-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
मुद्गरैः आयसैः शूलैः प्रासैः खड्गैः परश्वधैः ।
राक्षसाः समरे रामम् निजघ्नू रोष तत्पराः ॥३-२५-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
ते वलाहक संकाशा महाकाया महाबलाः ।
अभ्यधावन्त काकुत्स्थम् रथैः वाजिभिः एव च ॥३-२५-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
गजैः पर्वत कूट अभैः रामम् युद्धे जिंघासवः ।
ते रामे शर वर्षाणि व्यसृजन् रक्षसाम् गणाः ॥३-२५-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
शैलेन्द्रम् इव धाराभिर् वर्षमाणा महाधनाः ।
सर्वैः परिवृतो रामो राक्षसैः कॄरदर्शिनैः ॥३-२५-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
तिथिषु इव महादेवो वृतः पारिषदाम् गणैः ।
तानि मुक्तानि शस्त्राणि यातुधानैः स राघवः ॥३-२५-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
प्रतिजग्राह विशिखैः नदि ओघान् इव सागरः ।
स तैः प्रहरणैः घोरैः भिन्न गात्रो न विव्यथे ॥३-२५-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
रामः प्रदीप्तैर् बहुभिर् वज्रैर् इव महा अचलः ।
स विद्धः क्षतज दिग्धः सर्व गात्रेषु राघवः ॥३-२५-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
बभूव रामः सन्ध्य अभ्रैः दिवाकर इव आवृतः ।
विषेदुर् देव गन्धर्वाः सिद्धाः च परम ऋषयः ॥३-२५-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
एकम् सहस्रैः बहुभिः तदा दृष्ट्वा समावृतम् ।
ततो रामः तु सुसंक्रुद्धो मण्डली कृत कार्मुकः ॥३-२५-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
ससर्ज निशितान् बाणान् शतशः अथ सहस्रशः ।
दुरवारान् दुर्विषहान् कालपाश उपमान् रणे ॥३-२५-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
मुमोच लीलया रामः कंकपत्रान् कांचन भूषणान् ।
ते शराः शत्रु सैन्येषु मुक्ता रामेण लीलया ॥३-२५-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
आददू रक्षसाम् प्राणान् पाशाः कालकृता इव ।
भित्त्वा राक्षस देहान् ताम् ते शरा रुधिर आप्लुताः ॥३-२५-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
अंतरिक्ष गता रेजुः दीप्त अग्नि सम तेजसः ।
असंख्येयाः तु रामस्य सायकाः चाप मण्डलात् ॥३-२५-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
विनिष्पेतुः अतीव उग्रा रक्षः प्राण अपहारिणः ।
तैः धनूंषि ध्वज अग्राणि चर्माणि च शिरांसि च ॥३-२५-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
बहून् स हस्त आभरणान् ऊरून् करि कर उपमान् ।
चिछेद रामः समरे शतशः अथ सहस्रशः ॥३-२५-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
हयान् कांचन सन्नाहान् रथ युक्तान् स सारथीन् ।
गजाम् च स गज आरोहान् स हयान् सारधिनः तदा ॥३-२५-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
चिछिदुः बिभिदुः च एव राम बाणा गुण च्युताः ।
पदातीन् समरे हत्वा हि अनयत् यम सदनम् ॥३-२५-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
ततो नालीक नाराचैः तीक्ष्ण अग्रैः विकर्णिभिः ।
भीमम् आर्त स्वरम् चक्रुः छिद्यमाना निशाचराः ॥३-२५-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
तत् सैन्यम् निशितैः बाणैः अर्दितम् मर्म भेदिभिः ।
न रामेण सुखम् लेभे शुष्कम् वनम् इव अग्निना ॥३-२५-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
केचिद् भीम बलाः शूराः प्रासान् शूलान् परश्वधान् ।
चिक्षिपुः परम क्रुद्धा रामाय रजनीचराः ॥३-२५-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
तेषाम् बाणैः महाबाहुः शस्त्राणि आवार्य वीर्यवान् ।
जहार समरे प्राणान् चिच्छेद च शिरो धरान् ॥३-२५-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
ते छिन्न शिरसः पेतुः छिन्न चर्म शरासनाः ।
सुपर्ण वात विक्षिप्ता जगत्याम् पादपा यथा ॥३-२५-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
अवशिष्टाः च ये तत्र विषण्णाः ते निशाचराः ।
खरम् एव अभ्यधावन्त शरणार्थम् शर आहताः ॥३-२५-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
तान् सर्वान् धनुर् आदाय समाश्वास्य च दूषणः ।
अभ्यधावत सुसंक्रुद्धः क्रुद्धः [रुद्रम्] क्रुद्ध इव अन्तकः ॥३-२५-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
निवृत्ताः तु पुनः सर्वे दूषण आश्रय निर्भयाः ।
रामम् एव अभ्यधावन्त साल ताल शिल आयुधाः ॥३-२५-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
शूल मुद्गर हस्ताः च पाश हस्ता महाबलाः ।
सृजन्तः शर वर्षाणि शस्त्र वर्षाणि संयुगे॥३-२५-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
द्रुम वर्षाणि मुंचन्तः शिला वर्षाणि राक्षसाः ।
तद् बभूव अद्भुतम् युद्धम् तुमुलम् रोम हर्षणम् ॥३-२५-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
रामस्य अस्य महाघोरम् पुनः तेषाम् च रक्षसाम् ।
ते समन्तात् अभिक्रुद्धा राघवम् पुनर् आर्दयन् ॥३-२५-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
ततः सर्वा दिशो दृष्ट्वा प्रदिशाः च समावृताः ।
राक्षसैः सर्वतः प्राप्तैः शर वर्षाभिः आवृतः ॥३-२५-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
स कृत्वा भैरवम् नादम् अस्त्रम् परम भास्वरम् ।
समयोजयत् गान्धर्वम् राक्षसेषु महाबलः ॥३-२५-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
ततः शर सहस्राणि निर्ययुः चाप मण्डलात् ।
सर्वा दश दिशो बानैः आपूर्यन्त समागतैः ॥३-२५-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
न आददानाम् शरान् घोरान् विमुंचंतम् शर उत्तमान् ।
विकर्षमाणम् पश्यन्ति राक्षसाः ते शर आर्दिताः ॥३-२५-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
शर अन्धकारम् आकाशम् आवृणोत् स दिवाकरम् ।
बभूव अवस्थितो रामः प्रक्षिपन् इव तान् शरान् ॥३-२५-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
युगपत् पतमानैः च युगपच्च हतैः भ्रिशम् ।
युगपत् पतितैः चैव विकीर्णा वसुधा अभवत् ॥३-२५-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
निहताः पतिताः क्षीणा च्छिन्न भिन्न विदारिताः ।
तत्र तत्र स्म दृश्यन्ते राक्षसाः ते सहस्रशः ॥३-२५-४२॥
Slōka 43 / श्लोक ४३
स उष्णीषैः उत्तम अन्गैः च स अंगदैः बाहुभिः तथा ।
ऊरुभिः बाहुभिः च्छिन्नैः नाना रूपैः विभूषणैः ॥३-२५-४३॥
Slōka 44 / श्लोक ४४
हयैः च द्विप मुख्यैः च रथैः भिन्नैः अनेकशः ।
चामर व्यजनैः छत्रैः ध्वजैः नाना विधैः अपि ॥३-२५-४४॥
Slōka 45 / श्लोक ४५
रामेण बाण अभिहतैः विच्छिन्नैः शूल पट्टिशैः ।
खड्गैः खण्डीकृतैः प्रासैः विकीर्णैः च पश्वधैः ॥३-२५-४५॥
Slōka 46 / श्लोक ४६
चूणिताभिः शिलाभिः च शरैः चित्रैः अनेकशः ।
विच्छिन्नैः समरे भूमिः विस्तीर्णा आभूत् भयंकरा ॥३-२५-४६॥
Slōka 47 / श्लोक ४७
तान् दृष्ट्वा निहतान् सर्वे रक्षसाः परम आतुराः ।
न तत्र चलितुम् शक्ता रामम् पर पुरंजयम् ॥३-२५-४७॥