अयोध्याकाण्डम्
Chapter 112 / सर्गः ११२
Slōka 1 / श्लोक १
तमप्रतिमतेजोभ्यां भ्रातृभ्यां रोमहर्षणम् ।
विस्मिता: सङ्गमं प्रेक्ष्य समवेता महर्षय: ॥ २.११२.१॥
Slōka 2 / श्लोक २
अन्तर्हितास्त्वृषिगणा: सिद्धाश्च परमर्षय: ।
तौ भ्रातरौ महात्मानौ महात्मानौ काकुत्स्थौ प्रशशंसिरे ॥ २.११२.२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
स धन्यो यस्य पुत्रौ द्वौ धर्मज्ञौ धर्मविक्रमौ ।
श्रुत्वा वयं हि सम्भाषामुभयो: स्पृहयामहे ॥ २.११२.३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
ततस्त्वृषिगणा: क्षिप्रं दशग्रीववधैषिण: ।
भरतं राजशार्दूलमित्यूचु: सङ्गता वच: ॥ २.११२.४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
कुले जात महाप्राज्ञ महावृत्त महायश: ।
ग्राह्यं रामस्य वाक्यं ते पितरं यद्यवेक्षसे ॥ २.११२.५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
सदानृणमिमं रामं वयमिच्छामहे पितु: ।
अनृणत्वाच्च कैकेय्या: स्वर्गं दशरथो गत: ॥ २.११२.६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
एतावदुक्त्वा वचनं गन्धर्वा: समहर्षय: ।
राजर्षयश्चैव तदा सर्वे स्वांस्वां गतिं गता: ॥ २.११२.७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
ह्लादितस्तेन वाक्येन शुभेन शुभदर्शन: ।
राम: संहृष्टवदनस्तानृषीनभ्यपूजयत् ॥ २.११२.८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
स्रस्तगात्रस्तु भरत: स वाचा सज्जमानया ।
कृताञ्जलिरिदं वाक्यं राघवं पुनरब्रवीत् ॥ २.११२.९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
राजधर्ममनुप्रेक्ष्य कुलधर्मानुसन्ततिम् ।
कर्त्तुमर्हसि काकुत्स्थ मम मातुश्च याचनाम् ॥ २.११२.१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
रक्षितुं सुमहद्राज्यमहमेकस्तु नोत्सहे ।
पौरजानपदांश्चापि रक्तान् रञ्जयितुं तथा ॥ २.११२.११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
ज्ञातयश्च हि योधाश्च मित्राणि सुहृदश्च न: ।
त्वामेव प्रतिकांक्षन्ते पर्जन्यमिव कर्षका: ॥ २.११२.१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
इदं राज्यं महाप्राज्ञ स्थापय प्रतिपद्य हि ।
शक्तिमानसि काकुत्स्थ लोकस्य परिपालने ॥ २.११२.१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
इत्युक्त्वा न्यपतद् भ्रातु: पादयोर्भरतस्तदा ।
भृशं सम्प्रार्थयामास राममेव प्रियंवद: ॥ २.११२.१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
तमङ्के भ्रातरं कृत्वा रामो वचनमब्रवीत् ।
श्यामं नलिनपत्राक्षं मत्तहंसस्वरं स्वयम् ॥ २.११२.१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
आगता त्वामियं बुद्धि: स्वजा वैनयिकी च या ।
भृशमुत्सहसे तात रक्षितुं पृथिवीमपि ॥ २.११२.१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
अमात्यैश्च सुहृद्भिश्च बुद्धिमद्भिश्च मन्त्रिभि: ।
सर्वकार्याणि सम्मन्त्र्य सुमहान्त्यपि कारय ॥ २.११२.१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
लक्ष्मीश्चन्द्रादपेयाद्वा हिमवान् वा हिमं त्यजेत् ।
अतीयात् सागरो वेलां न प्रतिज्ञामहं पितु: ॥ २.११२.१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
कामाद्वा तात लोभाद्वा मात्रा तुभ्यमिदं कृतम् ।
न तन्मनसि कर्त्तव्यं वर्त्तितव्यं च मातृवत् ॥ २.११२.१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
एवं ब्रुवाणं भरत: कौसल्यासुतमब्रवीत् ।
तेजसादित्यसङ्काशं प्रतिपच्चन्द्रदर्शनम् ॥ २.११२.२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
अधिरोहार्य पादाभ्यां पादुके हेमभूषिते ।
एते हि सर्वलोकस्य योगक्षेमं विधास्यत: ॥ २.११२.२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
सो ऽधिरुह्य नरव्याघ्र: पादुके ह्यवरुह्य च ।
प्रायच्छत् सुमहातेजा भरताय महात्मने ॥ २.११२.२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
स पादुके सम्प्रणम्य रामं वचनमब्रवीत् ।
चतुर्दश हि वर्षाणि जटाचीरधरो ह्यहम् ॥ २.११२.२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
फलमूलाशनो वीर भवेयं रघुनन्दन ।
तवागमनमाकांक्षन् वसन् वै नगराद्बहि: ॥ २.११२.२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
तव पादुकयोर्न्यस्तराज्यतन्त्र: परन्तप ।
चतुर्दशे हि सम्पूर्णे वर्षे ऽहनि रघूत्तम ।न द्रक्ष्यामि यदि त्वां तु प्रवेक्ष्यामि हुताशनम् ॥ २.११२.२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
तथेति च प्रतिज्ञाय तं परिष्वज्य सादरम् ।
शत्रुघ्नं च परिष्वज्य भरतं चेदमब्रवीत् ॥ २.११२.२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
मातरं रक्ष कैकेयीं मा रोषं कुरु तां प्रति ।
मया च सीतया चैव शप्तो ऽसि रघुसत्तम ॥ २.११२.२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
इत्युक्त्वा ऽश्रुपरीताक्षो भ्रातरं विससर्ज ऺह ॥ २.११२.२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
स पादुके ते भरत: प्रतापवान् स्वलङ्कृते सम्परिपूज्य धर्मवित् ।
प्रदक्षिणं चैव चकार राघवं चकार चैवोत्तमनागमूर्द्धनि ॥ २.११२.२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
अथानुपूर्व्यात् प्रतिनन्द्य तं जनं गुरूंश्च मन्त्रिप्रकृतीस्तथानुजौ ।
व्यसर्जयद्राघववंशवर्द्धन: स्थिर: स्वधर्मे हिमवानिवाचल: ॥ २.११२.३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
तं मातरो बाष्पगृहीतकण्ठ्यो दु:खेन नामन्त्रयितुं हि शेकु: ।
स त्वेव मातऽरभिवाद्य सर्वा रुदन् कुटीं स्वां प्रविवेश राम: ॥ २.११२.३१ ॥