किष्किन्धाकाण्डम्डम्
Chapter 41 / सर्गः ४१
Slōka 1 / श्लोक १
Slōka 1
ततः प्रस्थाप्य सुग्रीवः तन् महत् वानरम् बलम् ।
दक्षिणाम् प्रेषयामास वानरान् अभिलक्षितान् ॥४-४१-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
Slōka 2
नीलम् अग्नि सुतम् चैव हनूमन्तम् च वानरम् ।
पितामह सुतम् चैव जांबवंतम् महोजसम् ॥४-४१-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
Slōka 3
सुहोत्रम् च शरारिम् च शरगुल्मम् तथा एव च ।
गजम् गवाक्षम् गवयम् सुषेणम् वृषभम् तथा ॥४-४१-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
Slōka 4
मैन्दम् च द्विविदम् चैव सुषेणम् गन्धमादनम् ।
उल्कामुखम् अनंगम् च हुतशन सुतौ उभौ ॥४-४१-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
Slōka 5
अंगद प्रमुखान् वीरान् वीरः कपि गण ईश्वरः ।
वेग विक्रम संपन्नान् संदिदेश विशेषवित् ॥४-४१-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
Slōka 6
तेषाम् अग्रेसरम् चैव बृहद् बलम् अथ अंगदम् ।
विधाय हरि वीराणाम् आदिशद् दक्षिणाम् दिशम् ॥४-४१-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
Slōka 7
ये केचन समुद्देशाः तस्याम् दिशि सुदुर्गमाः ।
कपीइशः कपि मुख्यानाम् स तेषाम् समुदाहरत् ॥४-४१-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
Slōka 8
सहस्र शिरसम् विंध्यम् नाना द्रुम लता आयुतम् ।
नर्मदाम् च नदीम् रम्याम् महोरग निषेविताम् ॥४-४१-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
Slōka 9
ततो गोदावरीम् रम्याम् कृष्णावेणीम् महानदीम् ।
वरदाम् च महाभागाम् महोरग निषेविताम् ।मेखलान् उत्कलाम् चैव दशार्ण नगराणि अपि ॥४-४१-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
Slōka 10
अब्रवंतीम् अवंतीम् च सर्वम् एव अनुपश्यत ।
विदर्भान् ऋष्टिकान् चैव रम्यान् माहिषकान् अपि ॥४-४१-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
Slōka 11
तथा वन्गान् कलिन्गाम् च कौशिकान् च समंततः ।
अन्वीक्ष्य दण्डक अरण्यम् स पर्वत नदी गुहम् ॥४-४१-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
Slōka 12
नदीम् गोदावरीम् चैव सर्वम् एव अनुपश्यत ।
तथैव आन्ध्रान् च पुण्ड्रान् च चोलान् पाण्ड्यान् केरलान् ॥४-४१-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
Slōka 13
अयोमुखः च गंतव्यः पर्वतो धातु मण्डितः ।
विचित्र शिखरः श्रीमान् चित्र पुष्पित काननः ॥४-४१-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
Slōka 14
सुचंदन वनोद्देशो मार्गितव्यो महागिरिः ।
ततः ताम् आपगाम् दिव्याम् प्रसन्न सलिलाशयान् ॥४-४१-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
Slōka 15
तत्र द्रक्ष्यथ कावेरीम् विहृताम् अप्सरो गणैः ।
तस्य आसीनम् नगस्य अग्रे मलयस्य महोजसम् ॥४-४१-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
Slōka 16
द्रक्ष्यथ आदित्य संकाशम् अगस्त्यम् ऋषि सत्तमम् ।
ततः तेन अभ्यनुज्ञाताः प्रसन्नेन महात्मना ॥४-४१-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
Slōka 17
ताम्रपर्णीम् ग्राह जुष्टाम् तरिष्यथ महानदीम् ।
सा चन्दन वनैः चित्रैः प्रच्छन्ना द्वीप वारिणी ॥४-४१-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
Slōka 18
कान्ता इव युवती कान्तम् समुद्रम् अवगाहते ।
ततो हेममयम् दिव्यम् मुक्ता मणि विभूषितम् ॥४-४१-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
Slōka 19
युक्तम् कवाटम् पाण्ड्यानाम् गता द्रक्ष्यथ वानराः ।
ततः समुद्रम् आसाद्य संप्रधार्य अर्थ निश्चयम् ॥४-४१-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
Slōka 20
अगस्त्येन अन्तरे तत्र सागरे विनिवेशितः ।
चित्र सानु नगः श्रीमान् महेन्द्रः पर्वतोत्तमः ॥४-४१-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
Slōka 21
जात रूपमयः श्रीमान् अवगाढो महार्णवम् ।
नाना विधैः नगैः फुल्लैः लताभिः च उपशोभितम् ॥४-४१-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
Slōka 22
देव ऋषि यक्ष प्रवरैः अप्सरोभिः च सेवितम् ।
सिद्ध चारण संघैः च प्रकीर्णम् सुमनोहरम् ॥४-४१-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
Slōka 23
तम् उपैति सहस्राक्षः सदा पर्वसु पर्वसु ।
द्वीपः तस्य अपरे पारे शत योजन विसृतः ॥४-४१-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
Slōka 24
अगम्यो मानुषैः दीप्तः तम् मार्गध्वम् समंततः ।
तत्र सर्व आत्मना सीता मार्गितव्या विशेषतः ॥४-४१-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
Slōka 25
स हि देशः तु वध्यस्य रावणस्य दुरात्मनः ।
राक्षस अधिपतेः वासः सहस्राक्ष समद्युतेः ॥४-४१-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
Slōka 26
दक्षिणस्य समुद्रस्य मध्ये तस्य तु राक्षसी ।
अंगारक इति विख्याता चायाम् आक्षिप्य भोजिनी ॥४-४१-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
Slōka 27
एवम् निःसंशयान् कृत्वा संशयान् नष्ट संशयाः ।
मृगयध्वम् नरेन्द्रस्य पत्नीम् अमित ओजसः ॥४-४१-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
Slōka 28
तम् अतिक्रम्य लक्ष्मीवान् समुद्रे शत योजने ।
गिरिः पुष्पितको नाम सिद्ध चारण सेवितः ॥४-४१-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
Slōka 29
चन्द्र सूर्य अंशु संकाशः सागर अंबु समाश्रयः ।
भ्राजते विपुलैः शृन्गैः अम्बरम् विलिखन् इव ॥४-४१-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
Slōka 30
तस्य एकम् कांचनम् शृंगम् सेवते यम् दिवाकरः ।
श्वेतम् राजतम् एकम् च सेवते यम् निशाकरः ।न तम् कृतघ्नाः पश्यन्ति न नृशंसा न नास्तिकाः ॥४-४१-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
Slōka 31
प्रणम्य शिरसा शैलम् तम् विमार्गथ वानराः ।
तम् अतिक्रम्य दुर्धर्षम् सूर्यवान् नाम पर्वतः ॥४-४१-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
Slōka 32
अध्वना दुर्विगाहेन योजनानि चतुर्दश ।
ततः तम् अपि अतिक्रम्य वैद्युतो नाम पर्वतः ॥४-४१-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
Slōka 33
सर्व काम फलैः वृक्षैः सर्व काल मनोहरैः ।
तत्र भुक्त्वा वर अर्हाणि मूलानि च फलानि च ॥४-४१-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
Slōka 34
मधूनि पीत्वा जुष्टानि परम् गच्छत वानराः ।
तत्र नेत्र मनः कांतः कुंजरो नाम पर्वतः ॥४-४१-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
Slōka 35
अगस्त्य भवनम् यत्र निर्मितम् विश्वकर्मणा ।
तत्र योजन विस्तारम् उच्छ्रितम् दश योजनम् ॥४-४१-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
Slōka 36
शरणम् कांचनम् दिव्यम् नाना रत्न विभूषितम् ।
तत्र भोगवती नाम सर्पाणाम् आलयः पुरी ॥४-४१-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
Slōka 37
विशाल रथ्या दुर्धर्षा सर्वतः परिरक्षिता ।
रक्षिता पन्नगैः घोरैः तीष्क्ण दम्ष्ट्रैः महा विषैः ॥४-४१-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
Slōka 38
सर्प राजो महाघोरो यस्याम् वसति वासुकिः ।
निर्याय मार्गितव्या च सा च भोगवती पुरी ॥४-४१-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
Slōka 39
तत्र च अंतरोद्देशा ये केचन समावृताः ।
तम् च देशम् अतिक्रम्य महान् ऋषभ संस्थितिः ॥४-४१-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
Slōka 40
सर्व रत्नमयः श्रीमान् ऋषभो नाम पर्वतः ।
गोशीर्षकम् पद्मकम् च हरिश्यामम् च चन्दनम् ॥४-४१-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
Slōka 41
दिव्यम् उत्पद्यते यत्र तत् चैव अग्नि सम प्रभम् ।
न तु तत् चन्दनम् दृष्ट्वा स्प्रष्टव्यम् च कदाचन ॥४-४१-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
Slōka 42
रोहिता नाम गंधर्वा घोरम् रक्षन्ति तद् वनम् ।
तत्र गंधर्व पतयः पंच सूर्य सम प्रभाः ॥४-४१-४२॥
Slōka 43 / श्लोक ४३
Slōka 43
शैलूषो ग्रामणीः शिक्षः शुको बभ्रुः तथैव च ।
रवि सोम अग्नि वपुषा निवासः पुण्य कर्मणाम् ॥४-४१-४३॥
Slōka 44 / श्लोक ४४
Slōka 44
अन्ते पृथिव्या दुर्धर्षाः ततः स्वर्ग जितः स्थिताः ।
ततः परम् न वः सेव्यः पितृ लोकः सुदारुणः ॥४-४१-४४॥
Slōka 45 / श्लोक ४५
Slōka 45
राजधानी यमस्य एषा कष्टेन तमसा आवृता ।
एतावत् एव युष्माभिः वीरा वानर पुंगवाः ।शक्यम् विचेतुम् गन्तुम् वा न अतो गतिमताम् गतिः ॥४-४१-४५॥
Slōka 46 / श्लोक ४६
Slōka 46
सर्वम् एतत् समालोक्य यत् च अन्यत् अपि दृश्यते ।
गतिम् विदित्वा वैदेह्याः संनिवर्तितम् अर्हथ ॥४-४१-४६॥
Slōka 47 / श्लोक ४७
Slōka 47
यः च मासान् निवृत्तो अग्रे दृष्टा सीत इति वक्ष्यति ।
मत् तुल्य विभवो भोगैः सुखम् स विहरिष्यति ॥४-४१-४७॥
Slōka 48 / श्लोक ४८
Slōka 48
ततः प्रियतरो न अस्ति मम प्राणात् विशेषतः ।
कृत अपराधो बहुशो मम बन्धुः भविष्यति ॥४-४१-४८॥
Slōka 49 / श्लोक ४९
Slōka 49
अमित बल पराक्रमा भवन्तोविपुल गुणेषु कुलेषु च प्रसूताः ।
मनुज पति सुताम् यथा लभध्वम्तत् अधिगुणम् पुरुषार्थम् आरभध्वम् ॥४-४१-४९॥