किष्किन्धाकाण्डम्डम्
Chapter 12 / सर्गः १२
Slōka 1 / श्लोक १
Slōka 1
एतच् च वचनम् श्रुत्वा सुग्रीवस्य सुभाषितम् ।
प्रत्ययार्थम् महातेजा रामो जग्राह कार्मुकम् ॥४-१२-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
Slōka 2
स गृहीत्वा धनुर् घोरम् शरम् एकम् च मानदः ।
सालम् उद्दिश्य चिक्षेप पूरयन् स रवैः दिशः ॥४-१२-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
Slōka 3
स विसृष्टो बलवता बाणः स्वर्ण परिष्कृतः ।
भित्त्वा सालान् गिरि प्रस्थम् सप्त भूमिम् विवेश ह ॥४-१२-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
Slōka 4
सायकः तु मुहूर्तेन सालान् भित्त्वा महाजवः ।
निष्पत्य च पुनः तूर्णम् तम् एव प्रविवेश ह ॥४-१२-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
Slōka 5
तान् दृष्ट्वा सप्त निर्भिन्नान् सालान् वानरपुंगवः ।
रामस्य शर वेगेन विस्मयम् परमम् गतः ॥४-१२-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
Slōka 6
स मूर्ध्ना न्यपतत् भूमौ प्रलंबीकृत भूषणः ।
सुग्रीवः परम प्रीतो राघवाय कृतांजलिः ॥४-१२-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
Slōka 7
इदम् च उवाच धर्मज्ञम् कर्मणा तेन हर्षितः ।
रामम् सर्व अस्त्र विदुषाम् श्रेष्ठम् शूरम् अवस्थितम् ॥४-१२-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
Slōka 8
स इन्द्रान् अपि सुरान् सर्वाम् त्वम् बाणैः पुरुषर्षभ ।
समर्थः समरे हन्तुम् किम् पुनर् वालिनम् प्रभो ॥४-१२-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
Slōka 9
येन सप्त महा साला गिरिर् भूमिः च दारिताः ।
बाणेन एकेन काकुत्स्थ स्थाता ते को रण अग्रतः ॥४-१२-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
Slōka 10
अद्य मे विगतः शोकः प्रीतिर् अद्य परा मम ।
सुहृदम् त्वाम् समासाद्य महेन्द्र वरुणोपमम् ॥४-१२-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
Slōka 11
तम् अद्य एव प्रियार्थम् मे वैरिणम् भ्रातृ रूपिणम् ।
वालिनम् जहि काकुत्स्थ मया बद्धो अयम् अंजलिः ॥४-१२-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
Slōka 12
ततो रामः परिष्वज्य सुग्रीवम् प्रिय दर्शनम् ।
प्रत्युवाच महाप्राज्ञो लक्ष्मणानुगतम् वचः ॥४-१२-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
Slōka 13
अस्माद् गच्छाम किष्किन्धाम् क्षिप्रम् गच्छ त्वम् अग्रतः ।
गत्वा च आह्वय सुग्रीव वालिनम् भ्रातृ गन्धिनम् ॥४-१२-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
Slōka 14
सर्वे ते त्वरितम् गत्वा किष्किन्धाम् वालिनः पुरीम् ।
वृक्षैः आत्मानम् आवृत्य हि अतिष्ठन् गहने वने ॥४-१२-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
Slōka 15
सुग्रीवो अपि व्यनदद् घोरम् वालिनो ह्वान कारणात् ।
गाढम् परिहितो वेगान् नादैः भिन्दन् इव अंबरम् ॥४-१२-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
Slōka 16
तम् श्रुत्वा निनदम् भ्रातुः क्रुद्धो वाली महाबलः ।
निष्पपात सुसंरब्धो भास्करो अस्त तटात् इव ॥४-१२-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
Slōka 17
ततः सुतुमुलम् युद्धम् वालि सुग्रीवयोः अभूत् ।
गगने ग्रहयोः घोरम् बुध अंगारकयोः इव ॥४-१२-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
Slōka 18
तलैः अशनि कल्पैः च वज्र कल्पैः च मुष्टिभिः ।
जघ्नतुः समरे अन्योन्यम् भ्रातरौ क्रोध मूर्च्छितौ ॥४-१२-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
Slōka 19
ततो रामो धनुष् पाणिः तौ उभौ समुदैक्षत ।
अन्योन्य सदृशौ वीरौ उभौ देवौ इव अश्विनौ ॥४-१२-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
Slōka 20
यत् न अवगच्छत् सुग्रीवम् वालिनम् वा अपि राघवः ।
ततो न कृतवान् बुद्धिम् मोक्तुम् अन्तकरम् शरम् ॥४-१२-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
Slōka 21
एतस्मिन् अन्तरे भग्नः सुग्रीवः तेन वालिना ।
अपश्यन् राघवम् नाथम् ऋश्यमूकम् प्रदुद्रुवे ॥४-१२-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
Slōka 22
क्लान्तो रुधिर सिक्त अंगो प्रहारैः जर्जरी कृतः ।
वालिना अभिद्रुतः क्रोधात् प्रविवेश महावनम् ॥४-१२-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
Slōka 23
तम् प्रविष्टम् वनम् दृष्ट्वा वाली शाप भयात् ततः ।
मुक्तो हि असि त्वम् इति उक्त्वा स निवृत्तो महाबलः ॥४-१२-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
Slōka 24
राघवो अपि सह भ्रात्रा सह चैव हनूमता ।
तदेव वनम् आगच्छत् सुग्रीवो यत्र वानरः ॥४-१२-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
Slōka 25
तम् समीक्ष्य आगतम् रामम् सुग्रीवः सह लक्ष्मणम् ।
ह्रीमान् दीनम् उवाच इदम् वसुधाम् अवलोकयन् ॥४-१२-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
Slōka 26
आह्वयस्व इति माम् उक्त्वा दर्शयित्वा च विक्रमम् ।
वैरिणा घातयित्वा च किम् इदानीम् त्वया कृतम् ॥४-१२-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
Slōka 27
ताम् एव वेलाम् वक्तव्यम् त्वया राघव तत्त्वतः ।
वालिनम् न निहन्मि इति ततो न अहम् इतो व्रजे ॥४-१२-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
Slōka 28
तस्य च एवम् ब्रुवाणस्य सुग्रीवस्य महात्मनः ।
करुणम् दीनया वाचा राघवः पुनर् अब्रवीत् ॥४-१२-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
Slōka 29
सुग्रीव श्रूयताम् तात क्रोधः च व्यपनीयताम् ।
कारणम् येन बाणो अयम् स मया न विसर्जितः ॥४-१२-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
Slōka 30
अलंकारेण वेषेण प्रमाणेन गतेन च ।
त्वम् च सुग्रीव वाली च सदृशौ स्थः परस्परम् ॥४-१२-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
Slōka 31
स्वरेण वर्चसा च एव प्रेक्षितेन च वानर ।
विक्रमेण च वाक्यैः च व्यक्तिम् वाम् न उपलक्षये ॥४-१२-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
Slōka 32
ततो अहम् रूप सादृश्यात् मोहितो वानरोत्तम ।
न उत्सृजामि महावेगम् शरम् शत्रु निबर्हणम् ॥४-१२-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
Slōka 33
जीवित अन्तकरम् घोरम् सादृश्यात् तु विशंकितः ।
मूलघातो न नौ स्याद्धि द्वयोः इति कृतो मया ॥४-१२-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
Slōka 34
त्वयि वीर विपन्ने हि अज्ञान् लाघवान् मया ।
मौढ्यम् च मम बाल्यम् च ख्यापितम् स्यात् कपीस्वर ॥४-१२-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
Slōka 35
दत्त अभय वधो नाम पातकम् महत् अद्भुतम् ।
अहम् च लक्ष्मणः च एव सीत च वरवर्णिनी ॥४-१२-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
Slōka 36
त्वत् अधीना वयम् सर्वे वने अस्मिन् शरणम् भवान् ।
तस्मात् युध्यस्व भूयस्त्वम् मा शंकी च वानर ॥४-१२-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
Slōka 37
एतन् मुहूर्ते तु मया पश्य वालिनम् आहवे ।
निरस्तम् इषुणा एकेन वेष्टमानम् महीतले ॥४-१२-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
Slōka 38
अभिज्ञानम् कुरुष्व त्वम् आत्मनो वानरेश्वर ।
येन त्वाम् अभिजानीयाम् द्वन्द्व युद्धम् उपागतम् ॥४-१२-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
Slōka 39
गज पुष्पीम् इमाम् फुल्लाम् उत्पाट्य शुभ लक्षणाम् ।
कुरु लक्ष्मण कण्ठे अस्य सुग्रीवस्य महात्मनः ॥४-१२-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
Slōka 40
ततो गिरि तटे जाताम् उत्पाट्य कुसुमायुताम् ।
लक्ष्मणो गज पुष्पीम् ताम् तस्य कण्ठे व्यसर्जयत् ॥४-१२-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
Slōka 41
स तथा शुशुभे श्रीमान् लतया कण्ठ सक्तया ।
मालया इव बलाकानाम् ससंध्य इव तोयदः ॥४-१२-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
Slōka 42
विभ्राजमानो वपुषा राम वाक्य समाहितः ।
जगाम सह रामेण किष्किंधाम् पुनराप सः ॥४-१२-४२॥