बालकाण्डम्
Chapter 45 / सर्गः ४५
Slōka 1 / श्लोक १
विश्वामित्र वचः श्रुत्वा राघवः सह लक्ष्मणः ।
विस्मयम् परमम् गत्वा विश्वामित्रम् अथ अब्रवीत् ॥१-४५-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
अति अद्भुतम् इदम् ब्रह्मन् कथितम् परमम् त्वया ।
गंगा अवतरणम् पुण्यम् सागरस्य अपि पूरणम् ॥१-४५-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
क्षण भूत इव नौ रात्रिः संवृत्त इयम् परंतप ।
इमाम् चिंतयतोः सर्वम् निखिलेन कथाम् तव ॥१-४५-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
तस्य सा शर्वरी सर्वा मम सौमित्रिणा सह ।
जगाम चिंतयान् अस्य विश्वामित्र कथाम् शुभाम् ॥१-४५-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
ततः प्रभाते विमले विश्वामित्रम् तपोधनम्।
उवाच राघवो वाक्यम् कृत आह्निकम् अरिन्दमः ॥१-४५-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
गता भगवती रात्रिः श्रोतव्यम् परमम् श्रुतम् ।
तराम सरितम् श्रेष्टम् पुण्यम् त्रि पथ गाम् नदीम् ॥१-४५-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
नौः एषा हि सुख आस्तीर्णा ऋषीणाम् पुण्य कर्मणाम् ।
भगवंतम् इह प्राप्तम् ज्ञात्वा त्वरितम् आगता ॥१-४५-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
तस्य तत् वचनम् श्रुत्वा राघवस्य महात्मनः ।
संतारम् कारयामास स ऋषि संघस्य कौशिकः ॥१-४५-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
उत्तरम् तीरम् आसाद्य संपूज्य ऋषि गणम् ततः ।
गंगा कूले निविष्टाः ते विशालाम् ददृशुः पुरीम् ॥१-४५-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
ततो मुनि वरः तूर्णम् जगाम सह राघवः ।
विशालाम् नगरीम् रम्याम् दिव्याम् स्वर्ग उपमाम् तदा ॥१-४५-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
अथ रामो महाप्राज्ञो विश्वामित्रम् महामुनिम् ।
पप्रच्छ प्रांजलिः भूत्वा विशालाम् उत्तमाम् पुरीम् ॥१-४५-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
कतमो राज वंशो अयम् विशालायाम् महामुने ।
श्रोतुम् इच्छामि भद्रम् ते परम् कौतूहलम् हि मे ॥१-४५-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
तस्य तत् वचनम् श्रुत्वा रामस्य मुनिपुंगवः ।
आख्यातुम् तत् समारेभे विशालस्य पुरातनम् ॥१-४५-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
श्रूयताम् राम शक्रस्य कथाम् कथयतः श्रुताम् ।
अस्मिन् देशे हि यत् वृत्तम् शृणु तत्त्वेन राघव ॥१-४५-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
पूर्वम् कृत युगे राम दितेः पुत्रा महाबलाः ।
अदितेः च महाभागा वीर्यवन्तः सुधार्मिकाः ॥१-४५-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
ततः तेषाम् नरव्याघ्रः बुद्धिः आसीत् महात्मनाम् ।
अमरा विर्जराः चैव कथम् स्यामो निरामयाः ॥१-४५-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
तेषाम् चिंतयताम् तत्र बुद्धिः आसीत् विपश्चिताम् ।
क्षीर उद मथनम् कृत्वा रसम् प्राप्स्याम तत्र वै ॥१-४५-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
ततो निश्चित्य मथनम् योक्त्रम् कृत्वा च वासुकिम् ।
मन्थानम् मन्दरम् कृत्वा ममन्थुर् अमित ओजसः ॥१-४५-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
अथ वर्ष सहस्रेण योक्त्र सर्प शिरांसि च ।
वमन्तो अति विषम् तत्र ददंशुर् दशनैः शिलाः ॥१-४५-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
उत्पपाताम् अग्नि संकाशम् हालाहल महाविषम् ।
तेन दग्धम् जगत् सर्वम् स देव असुर मानुषम् ॥१-४५-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
अथ देवा महादेवम् शंकरम् शरणार्थ्तिनः ।
जग्मुः पशुपतिम् रुद्रम् त्राहि त्राहि इति तुष्टुवुः ॥१-४५-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
एवम् उक्{]तः ततो देवैः देवेश्वरः प्रभुः ।
प्रादुर् आसीत् ततो अत्र एव शंख चक्र धरो हरिः ॥१-४५-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
उवाच एनम् स्मितम् कृत्वा रुद्रम् शूलधरम् हरिः ।
दैवतैः मध्यमानो तु तत् पूर्वम् समुपस्थितम् ॥१-४५-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
तत् त्वदीयम् सुरश्रेष्ठः सुराणाम् अग्रतो हि यत् ।
अग्र पूजामि इह स्थित्वा गृहाण इदम् विषम् प्रभो ॥१-४५-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
इति उक्त्वा च सुरश्रेष्ठः तत्र एव अंतर्धीयत ।
देवतानाम् भयम् दृष्ट्वा श्रुत्वा वाक्यम् तु शारङ्गिणः ॥१-४५-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
हालाहलम् विषम् घोरम् संजग्राह अमृत उपमम् ।
देवान् विसृउज्य देवेशो जगाम भगवान् हरः ॥१-४५-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
ततो देव असुराः सर्वे ममन्थू रघुनंदन ।
प्रविवेश अथ पातालम् मन्थानः पर्वतोत्तमः ॥१-४५-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
ततो देवाः स गन्धर्वाः तुष्टुवुः मधुसूदनम् ।
त्वम् गतिः सर्व भूतानाम् विशेषेण दिवौकसाम् ॥१-४५-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
पालय अस्मान् महाबाहो गिरिम् उद्धर्तुम् अर्हसि ।
इति श्रुत्वा हृषीकेशः कामठम् रूपम् आस्थितः ॥१-४५-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
पर्वतम् पृष्टतः कृत्वा शिश्ये तत्र उदधौ हरिः ।
पर्वत अग्रम् तु लोकात्मा हस्तेन आक्रम्य केशवः ॥१-४५-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
देवानाम् मध्यतः स्थित्वा ममन्थ पुरुषोत्तमः ।
अथ वर्ष सहस्रेण आयुर्वेदमयः पुमान् ॥१-४५-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
उदतिष्ठत् सुधर्मात्मा स दण्ड स कमण्दुलुः ।
पूर्वम् धन्वन्तरिर् नाम अप्सराः च सु वर्चसः ॥१-४५-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
अप्सु निर्मथनात् एव रसात् तस्मात् वर स्त्रियः ।
उत्पेतुः मनुज श्रेष्ठ तस्मात् अप्सरसो अभवन् ॥१-४५-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
षष्टिः कोट्यो अभवन् तासाम् अप्सराणाम् सुवर्चसाम् ।
असंख्येयाः तु काकुत्स्थ याः तासाम् परिचारिकाः ॥१-४५-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
न ताः स्म प्रतिगृह्णन्ति सर्वे ते देव दानवाः ।
अप्रतिग्रहणात् एव ता वै साधारणाः स्मृताः ॥१-४५-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
वरुणस्य ततः कन्या वारुणी रघुनंदन ।
उत्पपात महाभागा मार्गमाणा परिग्रहम् ॥१-४५-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
दितेः पुत्रा न ताम् राम जगृहुर् वरुण आत्मजाम् ।
अदितेः तु सुता वीर जगृहुः ताम् अनिंदिताम् ॥१-४५-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
असुराः तेन दैतेयाः सुराः तेन अदितेः सुताः ।
हृष्टाः प्रमुदिताः च आसन् वारुणी ग्रहणात् सुराः ॥१-४५-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
उच्चैःश्रवा हय श्रेष्ठो मणि रत्नम् च कौस्तुभम् ।
उदतिष्ठन् नरश्रेष्ठ तथैव अमृतम् उत्तमम् ॥१-४५-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
अथ तस्य कृते राम महान् आसीत् कुल क्षयः ।
अदितेः तु ततः पुत्रा दितेः पुत्रान् असूदयन् ॥१-४५-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
एकताम् अगमन् सर्वे असुरा राक्षसैः सह ।
युद्धम् आसीत् महाघोरम् वीर त्रैलोक्य मोहनम् ॥१-४५-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
यदा क्षयम् गतम् सर्वम् तदा विष्णुः महाबलः ।
अमृतम् सः अहरत् तूर्णम् मायाम् आस्थाय मोहिनीम् ॥१-४५-४२॥
Slōka 43 / श्लोक ४३
ये गता अभिमुखम् विष्णुम् अक्षरम् पुरुषोत्तमम् ।
संपिष्टाः ते तदा युद्धे बिष्णुना प्रभ विष्णुना ॥१-४५-४३॥
Slōka 44 / श्लोक ४४
अदितेः आत्मजा वीरा दितेः पुत्रान् निजघ्निरे ।
अस्मिन् घोरे महायुद्धे दैतेया अदित्यायोः भृशम् ॥१-४५-४४॥
Slōka 45 / श्लोक ४५
निहत्य दिति पुत्रान् तु राज्यम् प्राप्य पुरंदरः ।
शशास मुदितो लोकान् स ऋषि संघान् स चारणान् ॥१-४५-४५॥