सुन्दरकाण्डम्
Chapter 14 / सर्गः १४
Slōka 1 / श्लोक १
स मुहूर्तम् इव ध्यत्वा मनसा च अधिगम्य ताम् ।
अवप्लुतो महा तेजाः प्राकारम् तस्य वेश्मनः ॥५-१४-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
स तु सम्हृष्ट सर्व अन्गः प्राकारस्थो महा कपिः ।
पुष्पित अग्रान् वसन्त आदौ ददर्श विविधान् द्रुमान् ॥५-१४-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
सालान् अशोकान् भव्यामः च चम्पकामः च सुपुष्पितान् ।
उद्दालकान् नाग वृक्षामः चूतान् कपि मुखान् अपि ॥५-१४-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
अथ आम्र वण सम्चन्नाम् लता शत समावृताम् ।
ज्या मुक्त इव नाराचः पुप्लुवे वृक्ष वाटिकाम् ॥५-१४-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
स प्रविष्य विचित्राम् ताम् विहगैर् अभिनादिताम् ।
राजतैः कान्चनैः चैव पादपैः सर्वतो वृताम् ॥५-१४-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
विहगैर् मृग सम्घैः च विचित्राम् चित्र काननाम् ।
उदित आदित्य सम्काशाम् ददर्श हनुमान् कपिः ॥५-१४-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
वृताम् नाना विधैर् वृक्षैः पुष्प उपग फल उपगैः ।
कोकिलैर् भृन्ग राजैः च मत्तैर् नित्य निषेविताम् ॥५-१४-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
प्रहृष्ट मनुजे कले मृग पक्षि समाकुले ।
मत्त बर्हिण सम्घुष्टाम् नाना द्विज गण आयुताम् ॥५-१४-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
मार्गमाणो वर आरोहाम् राज पुत्रीम् अनिन्दिताम् ।
सुख प्रसुप्तान् विहगान् बोधयाम् आस वानरः ॥५-१४-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
उत्पतद्भिर् द्विज गणैः पक्षैः सालाः समाहताः ।
अनेक वर्णा विविधा मुमुचुः पुष्प वृष्टयः ॥५-१४-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
पुष्प अवकीर्णः शुशुभे हनुमान् मारुत आत्मजः ।
अशोक वनिका मध्ये यथा पुष्पमयो गिरिः ॥५-१४-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
दिशः सर्व अभिदावन्तम् वृक्ष षण्ड गतम् कपिम् ।
द्Rष्ट्वा सर्वाणि भूतानि वसन्त इति मेनिरे ॥५-१४-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
वृक्षेभ्यः पतितैः पुष्पैर् अवकीर्णा पृथग् विधैः ।
रराज वसुधा तत्र प्रमदा इव विभूषिता ॥५-१४-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
तरस्विना ते तरवः तरसा अभिप्रकम्पिताः ।
कुसुमानि विचित्राणि सस्Rजुः कपिना तदा ॥५-१४-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
निर्धूत पत्र शिखराः शीर्ण पुष्प फल द्रुमाः ।
निक्षिप्त वस्त्र आभरणा धूर्ता इव पराजिताः ॥५-१४-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
हनूमता वेगवता कम्पिताः ते नग उत्तमाः ।
पुष्प पर्ण फलानि आशु मुमुचुः पुष्प शालिनः ॥५-१४-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
विहम्ग सम्घैर् हीनाः ते स्कन्ध मात्र आश्रया द्रुमाः ।
बभूवुर् अगमाः सर्वे मारुतेन इव निर्धुताः ॥५-१४-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
विधूत केशी युवतिर् यथा मृदित वर्णिका ।
निष्पीत शुभ दन्त ओष्ठी नखैर् दन्तैः च विक्षता ॥५-१४-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
तथा लान्गूल हस्तैः च चरणाभ्याम् च मर्दिता ।
बभूव अशोक वनिका प्रभग्न वर पादपा ॥५-१४-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
महा लतानाम् दामानि व्यधमत् तरसा कपिः ।
यथा प्रावृषि विन्ध्यस्य मेघ जालानि मारुतः ॥५-१४-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
स तत्र मणि भूमीः च राजतीः च मनो रमाः ।
तथा कान्चन भूमीः च विचरन् ददृशे कपिः ॥५-१४-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
वापीः च विविध आकाराः पूर्णाः परम वारिणा ।
महा अर्हैर् मणि सोपानैर् उपपन्नाः ततः ततः ॥५-१४-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
मुक्ता प्रवाल सिकता स्फटिक अन्तर कुट्टिमाः ।
कान्चनैः तरुभिः चित्रैः तीरजैर् उपशोभिताः ॥५-१४-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
फुल्ल पद्म उत्पल वनाः चक्र वाक उपकूजिताः ।
नत्यूह रुत सम्घुष्टा हम्स सारस नादिताः ॥५-१४-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
दीर्घाभिर् द्रुम युक्ताभिः सरिद्भिः च समन्ततः ।
अम्Rत उपम तोयाभिः शिवाभिर् उपसम्स्कृताः ॥५-१४-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
लता शतैर् अवतताः सन्तानक समावृताः ।
नाना गुल्म आवृत वनाः कर वीर कृत अन्तराः ॥५-१४-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
ततो अम्बु धर सम्काशम् प्रव्Rद्ध शिखरम् गिरिम् ।
विचित्र कूटम् कूटैः च सर्वतः परिवारितम् ॥५-१४-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
शिला गृहैर् अवततम् नाना वृक्षैः समावृतम् ।
ददर्श कपि शार्दूलो रम्यम् जगति पर्वतम् ॥५-१४-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
ददर्श च नगात् तस्मान् नदीम् निपतिताम् कपिः ।
अन्काद् इव समुत्पत्य प्रियस्य पतिताम् प्रियाम् ॥५-१४-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
जले निपतित अग्रैः च पादपैर् उपशोभिताम् ।
वार्यमाणाम् इव क्रुद्धाम् प्रमदाम् प्रिय बन्धुभिः ॥५-१४-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
पुनर् आव्Rत्त तोयाम् च ददर्श स महा कपिः ।
प्रसन्नाम् इव कान्तस्य कान्ताम् पुनर् उपस्थिताम् ॥५-१४-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
तस्य अदूरात् स पद्मिन्यो नाना द्विज गण आयुताः ।
ददर्श कपि शार्दूलो हनुमान् मारुत आत्मजः ॥५-१४-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
कृत्रिमाम् दीर्घिकाम् च अपि पूर्णाम् शीतेन वारिणा ।
मणि प्रवर सोपानाम् मुख्ता सिकत शोभिताम् ॥५-१४-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
विविधैर् मृग सम्घैः च विचित्राम् चित्र काननाम् ।
प्रासादैः सुमहद्भिः च निर्मितैर् विश्व कर्मणा ॥५-१४-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
काननैः कॄत्रिमैः च अपि सर्वतः समलम्कृताम् ।
ये केचित् पादपाः तत्र पुष्प उपग फल उपगाः ॥५-१४-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
सच् चत्राः सवितर्दीकाः सर्वे सौवर्ण वेदिकाः ।
लता प्रतानैः बहुभिः पर्णैः च बहुभिर् व्Rताम् ॥५-१४-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
काञ्चनीम् शिम्शुपाम् एकाम् ददर्श स महा कपिः ।
वृताम् हेममयूभिस्तु वेदिकाभिः समन्ततः ॥५-१४-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
सो अपश्यद् भूमि भागामः च गर्त प्रस्रवणानि च ।
सुवर्ण वृक्षान् अपरान् ददर्श शिखि सम्निभान् ॥५-१४-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
तेषाम् द्रुमाणाम् प्रभया मेरोर् इव महा कपिः ।
अमन्यत तदा वीरः कान्चनो अस्मि इति वानरः ॥५-१४-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
ताम् कान्चनैः तरु गणैर् मारुतेन च वीजिताम् ।
किन्किणी शत निर्घोषाम् दृष्ट्वा विस्मयम् आगमत् ॥५-१४-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
स पुष्पित अग्राम् रुचिराम् तरुण अन्कुर पल्लवाम् ।
ताम् आरुह्य महा वेगः शिम्शपाम् पर्ण सम्व्Rताम् ॥५-१४-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
इतो द्रक्ष्यामि वैदेहीम् राम दर्शन लालसाम् ।
इतः च इतः च दुह्ख आर्ताम् सम्पतन्तीम् यद्Rच्चया ॥५-१४-४२॥
Slōka 43 / श्लोक ४३
अशोक वनिका च इयम् दृढम् रम्या दुरात्मनः ।
चम्पकैः चन्दनैः च अपि बकुलैः च विभूषिता ॥५-१४-४३॥
Slōka 44 / श्लोक ४४
इयम् च नलिनी रम्या द्विज सम्घ निषेविता ।
इमाम् सा राम महिषी नूनम् एष्यति जानकी ॥५-१४-४४॥
Slōka 45 / श्लोक ४५
सा राम राम महिषी राघवस्य प्रिया सदा ।
वन सम्चार कुशला नूनम् एष्यति जानकी ॥५-१४-४५॥
Slōka 46 / श्लोक ४६
अथवा मृग शाव अक्षी वनस्य अस्य विचक्षणा ।
वनम् एष्यति सा च इह राम चिन्ता अनुकर्शिता ॥५-१४-४६॥
Slōka 47 / श्लोक ४७
राम शोक अभिसम्तप्ता सा देवी वाम लोचना ।
वन वास रता नित्यम् एष्यते वन चारिणी ॥५-१४-४७॥
Slōka 48 / श्लोक ४८
वने चराणाम् सततम् नूनम् स्पृहयते पुरा ।
रामस्य दयिता भार्या जनकस्य सुता सती॥५-१४-४८॥
Slōka 49 / श्लोक ४९
सम्ध्या काल मनाः श्यामा ध्रुवम् एष्यति जानकी ।
नदीम् च इमाम् शिव जलाम् सम्ध्या अर्थे वर वर्णिनी ॥५-१४-४९॥
Slōka 50 / श्लोक ५०
तस्याः च अपि अनुरूपेयम् अशोक वनिका शुभा ।
शुभा या पार्थिव इन्द्रस्य पत्नी रामस्य सम्मिता ॥५-१४-५०॥
Slōka 51 / श्लोक ५१
यदि जिवति सा देवी तारा अधिप निभ आनना ।
आगमिष्यति सा अवश्यम् इमाम् शिव जलाम् नदीम् ॥५-१४-५१॥
Slōka 52 / श्लोक ५२
एवम् तु मत्वा हनुमान् महात्मा ।
प्रतीक्षमाणो मनुज इन्द्र पत्नीम्।अवेक्षमाणः च ददर्श सर्वम् ।सुपुष्पिते पर्ण घने निलीनः ॥५-१४-५२॥