सुन्दरकाण्डम्
Chapter 64 / सर्गः ६४
Slōka 1 / श्लोक १
सुग्रीवेणैवमुक्तस्तु हृष्टो दधिमुखः कपिः ।
राघवं लक्ष्मणं चैव सुग्रीवं चाभ्यवादयत् ।। ५.६४.१ ।।।।
Slōka 2 / श्लोक २
स प्रणम्य च सुग्रीवं राघवौ च महाबलौ ।
वानरैः सहितैः शूरैर्दिवमेवोत्पपात ह ।। ५.६४.२ ।।।।
Slōka 3 / श्लोक ३
स यथैवागतः पूर्वं तथैव त्वरितं गतः ।
निपत्य गगनाद्भूमौ तद्वनं प्रविवेश ह ।। ५.६४.३ ।।।।
Slōka 4 / श्लोक ४
स प्रविष्टो मधुवनं ददर्श हरियूथपान् ।
विमदानुत्थितान् सर्वान् मेहमानान् मधूदकम् ।। ५.६४.४ ।।।।
Slōka 5 / श्लोक ५
स तानुपागमद्वीरो बद्ध्वा करपुटाञ्जलिम् ।
उवाच वचनं श्लक्ष्णमिदं हृष्टवदङ्गदम् ।। ५.६४.५ ।।।।
Slōka 6 / श्लोक ६
सौम्य रोषो न कर्तव्यो यदेभिरभिवारितः ।
अज्ञानाद्रक्षिभिः क्रोधाद्भवन्तः प्रतिषेधिताः ।। ५.६४.६ ।।।।
Slōka 7 / श्लोक ७
युवराजस्त्वमीशश्च वनस्यास्य महाबल ।
मौर्ख्यात् पूर्वं कृतो दोषस्तं भवान् क्षन्तुमर्हति ।। ५.६४.७ ।।।।
Slōka 8 / श्लोक ८
आख्यातं हि मया गत्वा पितृव्यस्य तवानघ ।
इहोपयातं सर्वेषामेतेषां वनचारिणाम् ।। ५.६४.८ ।।।।
Slōka 9 / श्लोक ९
स त्वदागमनं श्रुत्वा सहैभिर्हरियूथपैः ।
प्रहृष्टो न तु रुष्टो ऽसौ वनं श्रुत्वा प्रधर्षितम् ।। ५.६४.९ ।।।।
Slōka 10 / श्लोक १०
प्रहृष्टो मां पितृव्यस्ते सुग्रीवो वानरेश्वरः ।
शीघ्रं प्रेषय सर्वांस्तानिति होवाच पार्थिवः ।। ५.६४.१० ।।।।
Slōka 11 / श्लोक ११
श्रुत्वा दधिमुखस्येदं वचनं श्लक्ष्णमङ्गदः ।
अब्रवीत्तान् हरिश्रेष्ठो वाक्यं वाक्यविशारदः ।। ५.६४.११ ।।।।
Slōka 12 / श्लोक १२
शङ्के श्रुतो ऽयं वृत्तान्तो रामेण हरियूथपाः ।
तत्क्षमं नेह नः स्थातुं कृते कार्ये परन्तपाः ।। ५.६४.१२ ।।।।
Slōka 13 / श्लोक १३
पीत्वा मधु यथाकामं विश्रान्ता वनचारिणः ।
किं शेषं गमनं तत्र सुग्रीवो यत्र मे गुरुः ।। ५.६४.१३ ।।।।
Slōka 14 / श्लोक १४
सर्वे यथा मां वक्ष्यन्ति समेत्य हरियूथपाः ।
तथा ऽस्मि कर्ता कर्तव्ये भवद्भिः परवानहम् ।। ५.६४.१४ ।।।।
Slōka 15 / श्लोक १५
नाज्ञापयितुमीशो ऽहं युवराजो ऽस्मि यद्यपि ।
अयुक्तं कृतकर्माणो यूयं धर्षयितुं मया ।। ५.६४.१५ ।।।।
Slōka 16 / श्लोक १६
ब्रुवतश्चाङ्गदश्यैवं श्रुत्वा वचनमव्ययम् ।
प्रहृष्टमनसो वाक्यमिदमूचुर्वनौकसः ।। ५.६४.१६ ।।।।
Slōka 17 / श्लोक १७
एवं वक्ष्यति को राजन् प्रभुः सन् वानरर्षभ ।
ऐश्वर्यमदमत्तो हि सर्वो ऽहमिति मन्यते ।। ५.६४.१७ ।।।।
Slōka 18 / श्लोक १८
तव चेदं सुसदृशं वाक्यं नान्यस्य कस्यचित् ।
सन्नतिर्हि तवाख्याति भविष्यच्छुभयोग्यताम् ।। ५.६४.१८ ।।।।
Slōka 19 / श्लोक १९
सर्वे वयमपि प्राप्तास्तत्र गन्तुं कृतक्षणाः ।
स यत्र हरिवीराणां सुग्रीवः पतिरव्ययः ।। ५.६४.१९ ।।।।
Slōka 20 / श्लोक २०
त्वया ह्यनुक्तैर्हरिभिर्नैव शक्यं पदात्पदम् ।
क्वचिद्गन्तुं हरिश्रेष्ठ ब्रूमः सत्यमिदं तु ते ।। ५.६४.२० ।।।।
Slōka 21 / श्लोक २१
एवं तु वदतां तेषामङ्गदः प्रत्यभाषत ।
बाढं गच्छाम इत्युक्त्वा खमुत्पेतुर्महाबलाः ।। ५.६४.२१ ।।।।
Slōka 22 / श्लोक २२
उत्पतन्तमनूत्पेतुः सर्वे ते हरियूथपाः ।
कृत्वा ऽ ऽकाशं निराकाशं यन्त्रोत्क्षिप्ता इवाचलाः ।। ५.६४.२२ ।।।।
Slōka 23 / श्लोक २३
ते ऽम्बरं सहसोत्पत्य वेगवन्तः प्लवङ्गमाः ।
विनदन्तो महानादं घना वातेरिता यथा ।। ५.६४.२३ ।।।।
Slōka 24 / श्लोक २४
अङ्गदे समनुप्राप्ते सुग्रीवो वानराधिपः ।
उवाच शोकोपहतं रामं कमललोचनम् ।। ५.६४.२४ ।।।।
Slōka 25 / श्लोक २५
समाश्वसिहि भद्र ते दृष्टा देवी न संशयः ।
नागन्तुमिह शक्यं तैरतीते समये हि नः ।। ५.६४.२५ ।।।।
Slōka 26 / श्लोक २६
न मत्सकाशमागच्छेत् कृत्ये हि विनिपातिते ।
युवराजो महाबाहुः प्लवतां प्रवरो ऽङ्गदः ।। ५.६४.२६ ।।।।
Slōka 27 / श्लोक २७
यद्यप्यकृतकृत्यानामीदृशः स्यादुपक्रमः ।
भवेत् स दीनवदनो भ्रान्तविप्लुतमानसः ।। ५.६४.२७ ।।।।
Slōka 28 / श्लोक २८
पितृपैतामहं चैतत् पूर्वकैरभिरक्षितम् ।
न मे मधुवनं हन्यादहृष्टः प्लवगेश्वरः ।। ५.६४.२८ ।।।।
Slōka 29 / श्लोक २९
कौसल्या सुप्रजा राम समाश्वसिहि सुव्रत ।
दृष्टा देवी न सन्देहो न चान्येन हनूमता ।। ५.६४.२९ ।।।।
Slōka 30 / श्लोक ३०
न ह्यन्यः कर्मणो हेतुः साधने ऽस्य हनूमतः ।
हनूमति हि सिद्धिश्च मतिश्च मतिसत्तम ।व्यवसायश्च वीर्यं च सूर्य तेज इव ध्रुवम् ।। ५.६४.३० ।।।।
Slōka 31 / श्लोक ३१
जाम्बवान् यत्र नेता स्यादङ्गदश्च बलेश्वरः ।
हनुमांश्चाप्यधिष्ठाता न तस्य गतिरन्यथा ।। ५.६४.३१ ।।।।
Slōka 32 / श्लोक ३२
मा भूश्चिन्तासमायुक्तः सम्प्रत्यमितविक्रम ।
। ५.६४.३२ ।।।।
Slōka 33 / श्लोक ३३
ततः किलकिलाशब्दं शुश्रावासन्नमम्बरे ।
हनुमत्कर्मदृप्तानां नर्दतां काननौकसाम् ।किष्किन्धामुपयातानां सिद्धिं कथयतामिव ।। ५.६४.३३ ।।।।
Slōka 34 / श्लोक ३४
ततः श्रुत्वा निनादं तं कपीनां कपिसत्तमः ।
आयताञ्चितलाङ्गूलः सो ऽभवद्धृष्टमानसः ।। ५.६४.३४ ।।।।
Slōka 35 / श्लोक ३५
आजग्मुस्ते ऽपि हरयो रामदर्शनकांक्षिणः ।
अङ्गदं पुरतः कृत्वा हनूमन्तं च वानरम् ।। ५.६४.३५ ।।।।
Slōka 36 / श्लोक ३६
ते ऽङ्गदप्रमुखा वीराः प्रहृष्टाश्च मुदा ऽन्विताः ।
निपेतुर्हरिराजस्य समीपे राघवस्य च ।। ५.६४.३६ ।।।।
Slōka 37 / श्लोक ३७
हनुमांश्च महाबाहुः प्रणम्य शिरसा ततः ।
नियतामक्षतां देवीं राघवाय न्यवेदयत् ।। ५.६४.३७ ।।।।
Slōka 38 / श्लोक ३८
निश्चितार्थस्ततस्तस्मिन् सुग्रीवः पवनात्मजे ।
लक्ष्मणः प्रीतिमान् प्रीतं बहुमानादवैक्षत ।। ५.६४.३८ ।।।।
Slōka 39 / श्लोक ३९
प्रीत्या च रममाणो ऽथ राघवः परवीरहा ।
बहुमानेन महता हनुमन्तमवैक्षत ।। ५.६४.३९ ।।