अयोध्याकाण्डम्
Chapter 22 / सर्गः २२
Slōka 1 / श्लोक १
अथ तम् व्यथया दीनम् सविशेषम् अमर्षितम् ।
श्वसन्तम् इव नाग इन्द्रम् रोष विस्फारित ईक्षणम् ॥२-२२-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
आसद्य रामः सौमित्रिम् सुह्Rदम् भ्रातरम् प्रियम् ।
उवाच इदम् स धैर्येण धारयन् सत्त्वम् आत्मवान् ॥२-२२-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
निगृह्य रोषं शोकं च खैर्यमाश्रित्य केवलम् ।
अवमानम् निरस्येमम् गृहीत्वा हर्षमुत्तमम् ॥२-२२-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
उपक्लुप्तम् हि यत्किम्चिदभिषेकार्थमद्य मे ।
स्र्वम् विसर्जय क्षिप्रम् कुरु कार्यम् निरत्ययम् ॥२-२२-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
सौमित्रे यो अभिषेक अर्थे मम सम्भार सम्भ्रमः ।
अभिषेक निवृत्ति अर्थे सो अस्तु सम्भार सम्भ्रमः ॥२-२२-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
यस्या मद् अभिषेक अर्थम् मानसम् परितप्यते ।
माता नः सा यथा न स्यात् सविशन्का तथा कुरु ॥२-२२-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
तस्याः शन्कामयम् दुह्खम् मुहूर्तम् अपि न उत्सहे ।
मनसि प्रतिसम्जातम् सौमित्रे अहम् उपेक्षितुम् ॥२-२२-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
न बुद्धि पूर्वम् न अबुद्धम् स्मरामि इह कदाचन ।
मातृणाम् वा पितुर् वाहम् कृतम् अल्पम् च विप्रियम् ॥२-२२-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
सत्यः सत्य अभिसम्धः च नित्यम् सत्य पराक्रमः ।
पर लोक भयात् भीतः निर्भयो अस्तु पिता मम ॥२-२२-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
तस्य अपि हि भवेद् अस्मिन् कर्मणि अप्रतिसम्ह्Rते ।
सत्यम् न इति मनः तापः तस्य तापः तपेच् च माम् ॥२-२२-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
अभिषेक विधानम् तु तस्मात् सम्हृत्य लक्ष्मण ।
अन्वग् एव अहम् इच्चामि वनम् गन्तुम् इतः पुनः ॥२-२२-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
मम प्रव्राजनात् अद्य कृत कृत्या नृपात्मजा ।
सुतम् भरतम् अव्यग्रम् अभिषेचयिता ततः ॥२-२२-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
मयि चीर अजिन धरे जटा मण्डल धारिणि ।
गते अरण्यम् च कैकेय्या भविष्यति मनः सुखम् ॥२-२२-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
बुद्धिः प्रणीता येन इयम् मनः च सुसमाहितम् ।
तत् तु न अर्हामि सम्क्लेष्टुम् प्रव्रजिष्यामि माचिरम् ॥२-२२-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
कृत अन्तः तु एव सौमित्रे द्रष्टव्यो मत् प्रवासने ।
राज्यस्य च वितीर्णस्य पुनर् एव निवर्तने ॥२-२२-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
कैकेय्याः प्रतिपत्तिर् हि कथम् स्यान् मम पीडने ।
यदि भावो न दैवो अयम् कृत अन्त विहितः भवेत् ॥२-२२-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
जानासि हि यथा सौम्य न मातृषु मम अन्तरम् ।
भूत पूर्वम् विशेषो वा तस्या मयि सुते अपि वा ॥२-२२-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
सो अभिषेक निवृत्ति अर्थैः प्रवास अर्थैः च दुर्वचैः ।
उग्रैः वाक्यैः अहम् तस्या न अन्यद् दैवात् समर्थये ॥२-२२-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
कथम् प्रकृति सम्पन्ना राज पुत्री तथा अगुणा ।
ब्रूयात् सा प्राकृता इव स्त्री मत् पीडाम् भर्तृ सम्निधौ ॥२-२२-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
यद् अचिन्त्यम् तु तत् दैवम् भूतेष्व् अपि न हन्यते ।
व्यक्तम् मयि च तस्याम् च पतितः हि विपर्ययः ॥२-२२-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
कश्चित् दैवेन सौमित्रे योद्धुम् उत्सहते पुमान् ।
यस्य न ग्रहणम् किम्चित् कर्मणो अन्यत्र दृश्यते ॥२-२२-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
सुख दुह्खे भय क्रोधौ लाभ अलाभौ भव अभवौ ।
यस्य किम्चित् तथा भूतम् ननु दैवस्य कर्म तत् ॥२-२२-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
ऋषयो प्युग्रतपसो दैवेनाभिप्रपीडिताः ।
उत्सृज्य नियमाम् स्तीव्रान् भ्रश्यन्ते काममन्युभिः ॥२-२२-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
असम्क्ल्पितमेवेह यदकस्मात् प्रवर्तते ।
निवर्त्यारम्भमारब्धम् ननु दैवस्य कर्म तत् ॥२-२२-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
एतया तत्त्वया बुद्ध्या सम्स्तभ्यात्मानमात्मना ।
व्याहते अपि अभिषेके मे परितापो न विद्यते ॥२-२२-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
तस्मात् अपरितापः सम्स् त्वम् अपि अनुविधाय माम् ।
प्रतिसम्हारय क्षिप्रम् आभिषेचनिकीम् क्रियाम् ॥२-२२-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
एभिरेव घटैः सर्वैरभिषेचनसम्भृतैः ।
मम लक्स्मण तापस्ये व्रतस्नानम् भविष्यति ॥२-२२-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
अथवा किम् ममैतेन राजद्रव्यमयेन तु ।
उद्धृतम् मे स्वयम् तो यम् व्रतादेशम् करिष्यति ॥२-२२-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
मा च लक्ष्मण सम्तापम् कार्षीर्लक्ष्म्या विपर्यये ।
राज्यम् वा वनवासो वा वनवासो महोदयः ॥२-२२-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
न लक्ष्मण अस्मिन् मम राज्य विघ्ने ।
माता यवीयस्य् अतिशन्कनीया ।दैव अभिपन्ना हि वदन्ति अनिष्टम् ।जानासि दैवम् च तथा प्रभावम् ॥२-२२-३०॥