Star (-) Watch (-)

Ramayana

अयोध्याकाण्डम्

तं तु राम: समाज्ञाय भ्रातरं गुरुवत्सलम् ।
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा प्रष्टुं समुपचक्रमे ॥ २.१०४.१॥

किमेतदिच्छेयमहं श्रोतुं प्रव्याहृतं त्वया ।
यस्मात्त्वमागतो देशमिमं चीरजटाजिनी ॥ २.१०४.२॥

किं निमित्तमिमं देशं कृष्णाजिनजटाधर: ।
हित्वा राज्यं प्रविष्टस्त्वं तत्सर्वं वक्तुमर्हसि ॥ २.१०४.३॥

इत्युक्त: कैकयीपुत्र: काकुत्स्थेन महात्मना ।
प्रगृह्य बलवद्भूय: प्राञ्जलिर्वाक्यमब्रवीत् ॥ २.१०४.४॥

आर्य्यं तात: परित्यज्य कृत्वा कर्म सुदुष्करम् ।
गत: स्वर्गं महाबाहु: पुत्रशोकाभिपीडित: ॥ २.१०४.५॥

स्त्रिया नियुक्त: कैकेय्या मम मात्रा परन्तप ।
चकार सुमहत्पापमिदमात्मयशोहरम् ॥ २.१०४.६॥

सा राज्यफलमप्राप्य विधवा शोककर्शिता ।
पतिष्यति महाघोरे निरये जननी मम ॥ २.१०४.७॥

तस्य मे दासभूतस्य प्रसादं कर्त्तुमर्हसि ।
अभिषिञ्चस्व चाद्यैव राज्येनप मघवानिव ॥ २.१०४.८॥

इमा: प्रकृतय: सर्वा विधवा मातरश्च या: ।
त्वत्सकाशमनुप्राप्ता: प्रसादं कर्त्तुमर्हसि ॥ २.१०४.९॥

तदानुपूर्व्या युक्तं च युक्तं चात्मनि मानद ।
राज्यं प्राप्नुहि धर्मेण सकामान् सुहृद: कुरु ॥ २.१०४.१०॥

भवत्वविधवा भूमि: समग्रा पतिना त्वया ।
शशिना विमलेनेव शारदी रजनी यथा ॥ २.१०४.११॥

एभिश्च सचिवै: सार्द्धं शिरसा याचितो मया ।
भ्रातु: शिष्यस्य दासस्य प्रसादं कर्त्तुमर्हसि ॥ २.१०४.१२॥

तदिदं शाश्वतं पित्र्यं सर्वं प्रकृतिमण्डलम् ।
पूजितं पुरुषव्याघ्र नातिक्रमितुमर्हसि ॥ २.१०४.१३॥

एवमुक्त्वा महाबाहु: सबाष्प: कैकयीसुत: ।
रामस्य शिरसा पादौ जग्राह विधिवत्पुन: ॥ २.१०४.१४॥

तं मत्तमिव मातङ्गं नि:श्वसन्तं पुन:पुन: ।
भ्रातरं भरतं राम: परिष्वज्येदमब्रवीत् ॥ २.१०४.१५॥

कुलीन: सत्त्वसम्पन्नस्तेजस्वी चरितव्रत: ।
राज्यहेतो: कथं पापमाचरेत्त्वद्विधो जन: ॥ २.१०४.१६॥

न दोषं त्वयि पश्यामि सूक्ष्ममप्यरिसूदन ।
न चापि जननीं बाल्यात्त्वं विगर्हितुमर्हसि ॥ २.१०४.१७॥

कामकारो महाप्राज्ञ गुरूणां सर्वदा ऽनघ ।
उपपन्नेषु दारेषु पुत्रेषु च विधीयते ॥ २.१०४.१८॥

वयमस्य यथा लोके सङ्ख्याता: सौम्य साधुभि: ।
भार्य्या: पुत्राश्च शिष्याश्च त्वमनु ज्ञातुमर्हसि ॥ २.१०४.१९॥

वने वा चीरवसनं सौम्य कृष्णाजिनाम्बरम् ।
राज्ये वापि महाराजो मां वासयितुमीश्वर: ॥ २.१०४.२०॥

यावत्पितरि धर्मज्ञे गौरवं लोकसत्कृतम् ।
तावद्धर्मभृतां श्रेष्ठ जनन्यामपि गौरवम् ॥ २.१०४.२१॥

एताभ्यां धर्मशीलाभ्यां वनं गच्छेति राघव ।
मातापितृभ्यामुक्तो ऽहं कथमन्यत् समाचरे ॥ २.१०४.२२॥

त्वया राज्यमयोध्यायां प्राप्तव्यं लोकसत्कृतम् ।
वस्तव्यं दण्डकारण्ये मया वल्कलवाससा ॥ २.१०४.२३॥

एवं कृत्वा महाराजो विभागं लोकसन्निधौ ।
व्यादिश्य च महातेजा दिवं दशरथो गत: ॥ २.१०४.२४॥

स च प्रमाणं धर्मात्मा राजा लोकगुरुस्तव ।
पित्रा दत्तं यथाभागमुपभोक्तुं त्वमर्हसि ॥ २.१०४.२५॥

चतुर्दशसमा: सौम्य दण्डकारण्यमाश्रित: ।
उपभोक्ष्ये त्वहं दत्तं भागं पित्रा महात्मना ॥ २.१०४.२६॥

यदब्रवीन्मां नरलोकसत्कृत: पिता महात्मा विबुधाधिपोपम: ।
तदेव मन्ये परमात्मनो हितं न सर्वलोकेश्वरभावमप्यहम् ॥ २.१०४.२७ ॥