अरण्यकाण्डम्
Chapter 31 / सर्गः ३१
Slōka 1 / श्लोक १
त्वरमणः ततो गत्वा जनस्थानात् अकंपनः ।
प्रविश्य लंकाम् वेगेन रावणम् वाक्यम् अब्रवीत् ॥३-३१-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
जनस्थान स्थिता राजन् रक्षसा बहवो हताः ।
खरः च निहतः संख्ये क्थम्चित् अहम् आगतः ॥३-३१-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
एवम् उक्तो दशग्रीवः क्रुद्धः संरकत लोचनः ।
अकंपनम् उवाच इदम् निर्दहन् इव तेजसा ॥३-३१-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
केन भीमम् जनस्थानम् हतम् मम परासुना ।
को हि सर्वेषु लोकेषु गतिम् न अधिगमिष्यति ॥३-३१-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
न हि मे विप्रियम् कृता शक्यम् मघवता सुखम् ।
प्रप्तुम् वैश्रवणेन अपि न यमेन च विष्णुना ॥३-३१-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
कालस्य च अपि अहम् कलो दहेयम् अपि पावकम् ।
मृत्युम् मरण धर्मेण संयोजयितुम् उत्सहे ॥३-३१-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
वातस्य तरसा वेगम् निहन्तुम् अपि च उत्सहे ।
दहेयम् अपि संक्रुद्धः तेजसा आदित्य पावकौ ॥३-३१-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
तथा क्रुद्धम् दशग्रीवम् कृतांजलिः अकंपनः ।
भयात् संदिग्धया वचा रावणम् याचते अभयम् ॥३-३१-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
दशग्रीवो अभयम् तस्मै प्रददौ रक्षसाम् वरः ।
स विस्रब्धो अब्रवीत् वाक्यम् असंदिग्धम् अकंपनः ॥३-३१-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
पुत्रो दशरथः ते सिंह संहननो युवा ।
रामो नाम महास्कंधो वृत्त आयत महाभुजः ॥३-३१-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
श्यामः पृथुयशाः श्रीमान् अतुल्य बल विक्रमः ।
हतः तेन जनस्थाने खरः च सह दूषणः ॥३-३१-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
अकंपन वचः श्रुत्वा रावणो राक्षसाधिप ।
नागेन्द्र इव निःश्वस्य इदम् वचनम् अब्रवीत् ॥३-३१-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
स सुरेन्द्रेण संयुक्तो रामः सर्व अमरैः सह ।
उपयातो जनस्थानम् ब्रूहि कच्चित् अकंपन ॥३-३१-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
रावणस्य पुनर् वाक्यम् निशम्य तद् अकंपनः ।
आचचक्षे बलम् तस्य विक्रमम् च महात्मनः ॥३-३१-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
रामो नाम महातेजाः श्रेष्टः सर्व धनुष्मताम् ।
दिव्य अस्त्र गुण संपन्नः परम्धर्म गतो युधि ॥३-३१-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
तस्य अनुरूपो बलब्वान् रक्ताक्षो दुन्दुभि स्वनः ।
कनीयान् लक्ष्मणो भ्राता राका शशि निभ आननः ॥३-३१-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
स तेन सह संयुक्तः पावकेन अनिलो यथा ।
श्रीमान् राज वरः तेन जनस्थानम् निपातितम् ॥३-३१-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
न एव देवा महत्मनो न अत्र कार्या विचारणा ।
शरा रामेण तु उत्सृष्टा रुक्मपुंखाः पतत्रिणः ॥३-३१-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
सर्पाः पंचानना भूत्वा भक्षयन्ति स्म राक्षसान् ।
येन येन च गच्छन्ति राक्षसा भय कर्शिताः ॥३-३१-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
तेन तेन स्म पश्यन्ति रामम् एव अग्रतः स्थितम् ।
इत्थम् विनाशितम् जनस्थानम् तेन तव अनघ ॥३-३१-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
अकंपन अचः श्रुत्वा रावणो वाक्यम् अब्रवीत् ।
गमिष्यामि जनस्थनम् रामम् हन्तुम् स लक्ष्मणम् ॥३-३१-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
अथ एवम् उक्ते वचने प्रोवाच इदम् अकंपनः ।
श्रुणु राजन् यथा वृत्तम् रामस्य बल पौरुषम् ॥३-३१-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
असाध्यः कुपितो रामो विक्रमेण महायशाः ।
आप गायाः तु पूर्णाया वेगम् परिहरेत् शरैः ॥३-३१-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
स तारा ग्रह नक्षत्रम् नभः च अपि अवसादयेत् ।
असौ रामः तु सीदन्तीम् श्रीमान् अभ्युद्धरेत् महीम् ॥३-३१-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
भित्वा वेलाम् समुद्रस्य लोकान् आप्लावयेत् विभुः ।
वेगम् वा अपि समुद्रस्य वाअयुम् वा विधमेत् शरैः ॥३-३१-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
संहृत्य वा पुनर् लोकान् विक्रमेण महायशाः ।
शकतः श्रेष्ठः स पुरुषः स्रष्टुम् पुनर् अपि प्रजाः ॥३-३१-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
न हि रामो दशग्रीव शक्यो जेतुम् रणे त्वया ।
रक्षसाम् वा अपि लोकेन स्वर्गः पाप जनैः इव ॥३-३१-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
न तम् वध्यम् अहम् मन्ये सर्वैः देव असुरैः अपि ।
अयम् अस्य वध उपाय तत् एकमनाः शृउणु ॥३-३१-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
भार्या तस्य उत्तमा लोके सीता नाम सुमध्यमा ।
श्यामा सम विभक्त अंगी स्त्री रत्नम् रत्न बूषिता ॥३-३१-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
न एव देवी न गन्धर्वी न अप्सरा न च पन्नगी ।
तुल्या सीमन्तिनी तस्या मानुषी तु कुतो भवेत् ॥३-३१-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
तस्य अपहर भार्याम् त्वम् तम् प्रमथ्य महावने ।
सीताया रहितो रामो न च एव हि भविष्यति ॥३-३१-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
अरोचयत् तद् वाक्यम् रावणो राक्षस अधिपः ।
चिंतयित्वा महाबाहुः अकंपनम् उवाच ॥३-३१-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
बाढम् कल्यम् गमिष्यामि हि एकः सारथिना सह ।
आनेष्यामि च वैदेहीम् इमाम् हृष्टो महा पुरीम् ॥३-३१-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
तत् एवम् उक्त्वा प्रययौ खर युक्तेन रावणः ।
रथेन आदित्य वर्णेन दिशः सर्वाः प्रकाशयन् ॥३-३१-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
स रथो राक्षस इंद्रस्य नक्षत्र पथगो महान् ।
चंचूर्यमानः शुशुभे जलदे चंद्रमा इव ॥३-३१-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
स दूरे च आश्रमम् गत्वा ताटकेयम् उपागतम् ।
मारीचेन अर्चितो राजा भक्ष्य भोज्यैः अमानुषैः ॥३-३१-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
तम् स्वयम् पूजयित्वा तु आसनेन उदकेन च ।
अर्थ उपहितया वाचा मारीचो वाक्यम् अब्रवीत् ॥३-३१-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
कश्चित् सुकुशलम् राजन् लोकानाम् राक्षसाधिप ।
आशंके न अथ जाने त्वम् यतः तूर्णम् उपागतम् ॥३-३१-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
एवम् उक्तो महातेजा मारीचेन स रावण ।
ततः पश्चात् इदम् वाक्यम् अब्रवीत् वाक्य कोविदः ॥३-३१-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
आरक्षो मे हतः तात रामेण अक्लिष्ट कारिणा ।
जनस्थानम् अवध्यम् तत् सर्वम् युधि निपातितम् ॥३-३१-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
तस्य मे कुरु साचिव्यम् तस्य भार्य अपहरणे ।
राक्षसेन्द्र वचः श्रुत्वा मारीचो वाक्यम् अब्रवीत् ॥३-३१-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
आख्याता केन वा सीता मित्र रूपेण शत्रुणा ।
त्वया राक्षस शार्दूल को न नंदति नंदितः ॥३-३१-४२॥
Slōka 43 / श्लोक ४३
सीताम् इह आनस्व इति को ब्रवीति ब्रवीहि मे ।
रक्षो लोकस्य सर्वस्य कः शृंगम् च्छेत्तुम् इच्छति ॥३-३१-४३॥
Slōka 44 / श्लोक ४४
प्रोत्साहयति यः च त्वम् स च शत्रुः असंशयम् ।
आशी मुखात् दंष्ट्राम् उद्धर्तुम् च इच्छति त्वया ॥३-३१-४४॥
Slōka 45 / श्लोक ४५
कर्मणा अनेन केन असि कापथम् प्रतिपादितः ।
सुख सुप्तस्य ते राजन् प्रहृतम् केन मूर्धनि ॥३-३१-४५॥
Slōka 46 / श्लोक ४६
विशुद्ध वंश अभिजना अग्र हस्तःतेजो मदः संस्थित दोर्??? विषाणः ।
उदीक्षितुम् रावण न इह युक्तःस संयुगे राघव गन्धि हस्ती ॥३-३१-४६॥
Slōka 47 / श्लोक ४७
असौ रण अन्तः स्थिति संधि वालःविदग्ध रक्षो मृग हा नृसिंहः ।
सुप्तः त्वया बोधयितुम् न शक्यःशारांग पुर्णो निशित असि दंष्ट्Rअः ॥३-३१-४७॥
Slōka 48 / श्लोक ४८
चापापहारे भुज वेग पंकेशर ऊर्मिमाले सु महा आहव ओघे ।
न राम पाताल मुखे अति घोरेप्रस्कन्दितुम् राक्षस राज युक्तम् ॥३-३१-४८॥
Slōka 49 / श्लोक ४९
प्रसीद लंकेश्वर राक्षसेन्द्रलंकाम् प्रसन्नो भव साधु गच्छ ।
त्वम् स्वेषु दारेषु रमस्व नित्यम्रामः स भार्यो रमताम् वनेषु ॥३-३१-४९॥
Slōka 50 / श्लोक ५०
एवम् उक्तो दशग्रीवो मारीचेन स रावणः ।
न्यवर्तत पुरीम् लंकाम् विवेश च गृह उत्तमम् ॥३-३१-५०॥