अरण्यकाण्डम्
Chapter 47 / सर्गः ४७
Slōka 1 / श्लोक १
रावणेन तु वैदेही तदा पृष्टा जिहीर्षुणा ।
परिव्राजक रूपेण शशंस आत्मानम् आत्मना ॥३-४७-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
ब्राह्मणः च अतिथिः च एष अनुक्तो हि शपेत माम् ।
इति ध्यात्वा मुहूर्तम् तु सीता वचनम् अब्रवीत् ॥३-४७-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
दुहिता जनकस्य अहम् मैथिलस्य महात्मनः ।
सीता नाम्ना अस्मि भद्रम् ते रामस्य महिषी प्रिया ॥३-४७-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
उषित्वा द्वा दश समाः इक्ष्वाकूणाम् निवेशने ।
भुंजाना मानुषान् भोगान् सर्व काम समृद्धिनी ॥३-४७-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
तत्र त्रयो दशे वर्षे राज अमंत्र्यत प्रभुः ।
अभिषेचयितुम् रामम् समेतो राज मन्त्रिभिः ॥३-४७-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
तस्मिन् संभ्रियमाणे तु राघवस्य अभिषेचने ।
कैकेयी नाम भर्तारम् मम आर्या याचते वरम् ॥३-४७-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
प्रतिगृह्य तु कैकेयी श्वशुरम् सुकृतेन मे ।
मम प्रव्राजनम् भर्तुर् भरतस्य अभिषेचनम् ॥३-४७-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
द्वौ अयाचत भर्तारम् सत्यसंधम् नृपोत्तमम् ।
न अद्य भोक्ष्ये न च स्वप्स्ये न पास्ये कदाचन ॥३-४७-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
एष मे जीवितस्य अन्तो रामो यदि अभिषिच्यते ।
इति ब्रुवाणाम् कैकेयीम् श्वशुरो मे स पार्थिवः ॥३-४७-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
अयाचत अर्थैः अन्वर्थैः न च यांचाम् चकार सा ।
मम भर्ता महातेजा वयसा पंच विंशकः ॥३-४७-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
अष्टा दश हि वर्षाणि मम जन्मनि गण्यते ।
राम इति प्रथितो लोके सत्यवान् शीलवान् शुचिः ॥३-४७-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
विशालाक्षो महाबाहुः सर्व भूत हिते रतः ।
कामार्तः च महाराजः पिता दशरथः स्वयम् ॥३-४७-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
कैकेय्याः प्रिय कामार्थम् तम् रामम् न अभिषेचयत् ।
अभिषेकाय तु पितुः समीपम् रामम् आगतम् ॥३-४७-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
कैकेयी मम भर्तारम् इति उवाच द्रुतम् वचः ।
तव पित्रा समाज्ञप्तम् मम इदम् शृणु राघव ॥३-४७-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
भरताय प्रदातव्यम् इदम् राज्यम् अकण्टकम् ।
त्वया तु खलु वस्तव्यम् नव वर्षाणि पंच च ॥३-४७-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
वने प्रव्रज काकुत्स्थ पितरम् मोचय अनृतात् ।
तथा इति उवाच ताम् रामः कैकेयीम् अकुतो भयः ॥३-४७-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
चकार तत् वचः तस्या मम भर्ता दृढ व्रतः ।
दद्यात् न प्रतिगृह्णीयात् सत्यम् ब्रूयात् न च अनृतम् ॥३-४७-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
एतत् ब्राह्मण रामस्य व्रतम् ध्रुवम् अनुत्तमम् ।
तस्य भ्राता तु वैमात्रो लक्ष्मणो नाम वीर्यवान् ॥३-४७-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
रामस्य पुरुषव्याघ्रः सहायः समरे अरिहा ।
स भ्राता लक्ष्मणो नाम धर्म चारी दृढ व्रतः ॥३-४७-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
अन्वगच्छत् धनुष् पाणिः प्रव्रजंतम् मया सह ।
जटी तापस रूपेण मया सह सह अनुजः ॥३-४७-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
प्रविष्टो दंडकारण्यम् धर्म नित्यो धृढ व्रतः ।
ते वयम् प्रच्युता राज्यात् कैकेय्याः तु कृते त्रयः ॥३-४७-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
विचराम द्विज श्रेष्ठ वनम् गंभीरम् ओजसा ।
समाश्वस मुहूर्तम् तु शक्यम् वस्तुम् इह त्वया ॥३-४७-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
आगमिष्यति मे भर्ता वन्यम् आदाय पुष्कलम् ।
रुरून् गोधान् वराहान् च हत्वा आदाय अमिषान् बहु ॥३-४७-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
सः त्वम् नाम च गोत्रम् च कुलम् आचक्ष्व तत्त्वतः ।
एकः च दण्डकारण्ये किम् अर्थम् चरसि द्विज ॥३-४७-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
एवम् ब्रुवत्याम् सीतायाम् राम पत्नीआम् महाबलः ।
प्रत्युवाच उत्तरम् तीव्रम् रावणो राक्षसाधिपः ॥३-४७-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
येन वित्रासिता लोकाः स देव असुर मानुषा ।
अहम् सः रावणो नाम सीते रक्षो गण ईश्वरः ॥३-४७-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
त्वाम् तु कांचन वर्ण आभाम् दृष्ट्वा कौशेय वासिनीम् ।
रतिम् स्वकेषु दारेषु न अधिगच्छामि अनिन्दिते ॥३-४७-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
बह्वीनाम् उत्तम स्त्रीणाम् आहृतानाम् इतः ततः ।
सर्वासाम् एव भद्रम् ते मम अग्र महिषी भव ॥३-४७-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
लंका नाम समुद्रस्य मध्ये मम महापुरी ।
सागरेण परिक्षिप्ता निविष्टा गिरि मूर्धनि ॥३-४७-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
तत्र सीते मया सार्धम् वनेषु विचरिष्यसि ।
न च अस्य वन वासस्य स्पृहयिष्यसि भामिनि ॥३-४७-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
पंच दास्यः सहस्राणि सर्व आभरण भूषिताः ।
सीते परिचरिष्यन्ति भार्या भवसि मे यदि ॥३-४७-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
रावणेन एवम् उक्ता तु कुपिता जनक आत्मजा ।
प्रत्युवाच अनवद्यांगी तम् अनादृत्य राक्षसम् ॥३-४७-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
महा गिरिम् इव अकंप्यम् महेन्द्र सदृशम् पतिम् ।
महा उदधिम् इव अक्षोभ्यम् अहम् रामम् अनुव्रता ॥३-४७-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
सर्व लक्षण संपन्नम् न्यग्रोध परि मण्डलम् ।
सत्य संधम् महाभागम् रामम् अनुव्रता ॥३-४७-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
महाबाहुम् महोरस्कम् सिंह विक्रांत गामिनम् ।
नृसिंहम् सिंह संकाशम् अहम् रामम् अनुव्रता ॥३-४७-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
पूर्ण चन्द्र आननम् वीरम् राज वत्सम् जितेन्द्रियम् ।
पृथु कीर्तिम् महाबाहुम् अहम् रामम् अनुव्रता ॥३-४७-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
त्वम् पुनः जंबुकः सिंहीम् माम् इह इच्छसि दुर्लभाम् ।
न अहम् शक्या त्वया स्प्रष्टुम् आदित्यस्य प्रभा यथा ॥३-४७-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
पादपान् कांचनान् नूनम् बहून् पश्यसि मंदभाक् ।
राघवस्य प्रियाम् भार्याम् यः त्वम् इच्छसि राक्षस ॥३-४७-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
क्षुधितस्य च सिंहस्य मृग शत्रोः तरस्विनः ।
आशी विषस्य वदनात् दम्ष्ट्राम् आदातुम् इच्छसि ॥३-४७-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
मंदरम् पर्वत श्रेष्ठम् पाणिना हर्तुम् इच्छसि ।
काल कूटम् विषम् पीत्वा स्वस्तिमान् गंतुम् इच्छसि ॥३-४७-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
अक्षि सूच्या प्रमृजसि जिह्वया लेढि च क्षुरम् ।
राघवस्य प्रियाम् भार्याम् अधिगंतुम् त्वम् इच्छसि ॥३-४७-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
अवसज्य शिलाम् कण्ठे समुद्रम् तर्तुम् इच्छसि ।
सूर्या चन्द्रमसौ च उभौ प्राणिभ्याम् हर्तुम् इच्छसि ॥३-४७-४२॥
Slōka 43 / श्लोक ४३
यो रामस्य प्रियाम् भार्याम् प्रधर्षयितुम् इच्छसि ।
अग्निम् प्रज्वलितम् दृष्ट्वा वस्त्रेण आहर्तुम् इच्छसि ॥३-४७-४३॥
Slōka 44 / श्लोक ४४
कल्याण वृत्ताम् यो भार्याम् रामस्य हर्तुम् इच्छसि ।
अयो मुखानाम् शूलानाम् अग्रे चरितुम् इच्छसि ।रामस्य सदृशीम् भार्याम् यो अधिगंतुम् त्वम् इच्छसि ॥३-४७-४४॥
Slōka 45 / श्लोक ४५
यद् अंतरम् सिंह शृगालयोः वनेयद् अंतरम् स्यन्दनिका समुद्रयोः ।
सुर अग्र्य सौवीरकयोः यद् अंतरम्तद् अंतरम् दाशरथेः तव एव च ॥३-४७-४५॥
Slōka 46 / श्लोक ४६
यद् अंतरम् कांचन सीस लोहयोःयद् अंतरम् चन्दन वारि पंकयोः ।
यद् अंतरम् हस्ति बिडालयोः वनेतद् अंतरम् दशरथेः तव एव च ॥३-४७-४६॥
Slōka 47 / श्लोक ४७
यद् अंतरम् वायस वैनतेययोःयद् अंतरम् मद्गु मयूरयोः अपि ।
यद् अंतरम् हंस गृध्रयोः वनेतद् अंतरम् दाशरथेः तव एव च ॥३-४७-४७॥
Slōka 48 / श्लोक ४८
तस्मिन् सहस्राक्ष सम प्रभावेरामे स्थिते कार्मुक बाण पाणौ ।
हृता अपि ते अहम् न जराम् गमिष्येवज्रम् यथा मक्षिकया अवगीर्णम् ॥३-४७-४८॥
Slōka 49 / श्लोक ४९
इति इव तत् वाक्यम् अदुष्ट भावासुदुष्टम् उक्त्वा रजनी चरम् तम् ।
गात्र प्रकंपात् व्यथिता बभूववात उद्धता सा कदली इव तन्वी ॥३-४७-४९॥
Slōka 50 / श्लोक ५०
ताम् वेपमानाम् उपलक्ष्य सीताम्स रावणो मृत्यु सम प्रभावः ।
कुलम् बलम् नाम च कर्म च आत्मनःसमाचचक्षे भय कारण अर्थम् ॥३-४७-५०॥