बालकाण्डम्
Chapter 73 / सर्गः ७३
Slōka 1 / श्लोक १
यस्मिन् तु दिवसे राजा चक्रे गो दानम् उत्तमम् ।
तस्मिन् तु दिवसे शूरो युधाजित् समुपेयिवान् ॥१-७३-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
पुत्रः केकय राजस्य साक्षात् भरत मातुलः ।
दृष्ट्वा पृष्ट्वा च कुशलम् राजानम् इदम् अब्रवीत् ॥१-७३-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
केकय अधिपती राजा स्नेहात् कुशलम् अब्रवीत् ।
येषाम् कुशलकामो असि तेषाम् संप्रति अनामयम् ॥१-७३-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
स्वस्रीयम् मम राजेन्द्र द्रष्टु कामो महीपतिः ।
तत् अर्थम् उपयातो अहम् अयोध्याम् रघुनंदन ॥१-७३-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
श्रुत्वा तु अहम् अयोध्यायाम् विवाह अर्थम् तव आत्मजान् ।
मिथिलाम् उपयातान् तु त्वया सह महीपते ॥१-७३-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
त्वरया अभुपयातो अहम् द्रष्टु कामः स्वसुः सुतम् ।
अथ राजा दशरथः प्रिय अतिथिम् उपस्थितम् ॥१-७३-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
दृष्ट्वा परम सत्कारैः पूजार्हम् समपूजयत् ।
ततः ताम् उषितो रात्रिम् सह पुत्रैः महात्मभिः ॥१-७३-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
प्रभाते पुनः उत्थाय कृत्वा कर्माणि तत्त्ववित् ।
ऋषीन् तदा पुरस्कृत्य यज्ञ वाटम् उपागमत् ॥१-७३-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
युक्ते मुहूर्ते विजये सर्व आभरण भूषितैः ।
भ्रातृभिः सहितो रामः कृत कौतुक मंगलः ॥१-७३-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
वसिष्ठम् पुरतः कृत्वा महर्षीन् अपरान् अपि ।
वशिष्टःओ भगवान् एत्य वैदेहम् इदम् अब्रवीत् ॥१-७३-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
राजा दशरथो राजन् कृत कौतुक मन्गलैः ।
पुत्रैः नर वर श्रेष्ठ दातारम् अभिकांक्षते ॥१-७३-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
दातृ प्रतिग्रहीतृभ्याम् सर्व अर्थाः संभवन्ति हि ।
स्वधर्मम् प्रतिपद्यस्व कृत्वा वैवाह्यम् उत्तमम् ॥१-७३-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
इति उक्तः परम उदारो वसिष्ठेन महात्मना ।
प्रत्युवाच महातेजा वाक्यम् परम धर्मवित् ॥१-७३-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
कः स्थितः प्रतिहारो मे कस्य आज्ञा संप्रतीक्ष्यते ।
स्व गृहे को विचारो अस्ति यथा राज्यम् इदम् तव ॥१-७३-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
कृत कौतुक सर्वस्वा वेदि मूलम् उपागताः ।
मम कन्या मुनिश्रेष्ठ दीप्ता वह्नेः इव अर्चिषः ॥१-७३-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
सद्यो अहम् त्वत् प्रतीक्षो अस्मि वेद्याम् अस्याम् प्रतिषितः ।
अविघ्नम् कुरुताम् राजा किम् अर्थम् हि विलम्ब्यते ॥१-७३-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
तत् वाक्यम् जनकेन उक्तम् श्रुत्वा दशरथः तदा ।
प्रवेशयामास सुतान् सर्वान् ऋषि गणान् अपि ॥१-७३-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
ततो राजा विदेहानाम् वशिष्ठम् इदम् अब्रवीत् ।
कारयस्व ऋषे सर्वान् ऋषिभिः सह धार्मिक ॥१-७३-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
रामस्य लोक रामस्य क्रियाम् वैवाहिकीम् प्रभो ।
तथा इति उक्त्वा तु जनकम् वशिष्टःओ भगवान् ऋषिः ॥१-७३-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
विश्वामित्रम् पुरस्कृत्य शतानंदम् च धार्मिकम् ।
प्रपा मध्ये तु विधिवत् वेदीम् कृत्वा महातपाः ॥१-७३-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
अलम् चकार ताम् वेदीम् गन्ध पुष्पैः समंततः ।
सुवर्ण पालिकाभिः च चित्र कुम्भैः च स अंकुरैः ॥१-७३-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
अंकुर आढ्यैः शरावैः च धूप पात्रैः स धूपकैः ।
शंख पात्रैः श्रुवैः स्रुग्भिः पात्रैः अर्घ्यादि पूजितैः ॥१-७३-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
लाज पूर्णैः च पात्रीभिः रक्षितैः अपि संस्कृतैः ।
दर्भैः समैः समास्तीर्य विधिवत् मंत्र पुरस्कृतम् ॥१-७३-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
अग्निम् आधाय तम् वेद्याम् विधि मंत्र पूर्वकम् ।
जुहाव अग्नौ महातेजा वशिष्ठो मुनिपुंगव ॥१-७३-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
ततः सीताम् समानीय सर्व आभरण भुषिताम् ।
समक्षम् अग्नेः संस्थाप्य राघव अभिमुखे तदा ॥१-७३-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
अब्रवीत् जनको राजा कौसल्य आनंद वर्धनम् ।
इयम् सीता मम सुता सह धर्म चरी तव ॥१-७३-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
प्रतीच्छ च एनाम् भद्रम् ते पाणिम् गृह्णीष्व पाणिना ।
पतिव्रता महभागा छाय इव अनुगता सदा ॥१-७३-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
इति उक्त्वा प्राक्षिपत् राजा मंत्र पूतम् जलम् तदा ।
साधु साधु इति देवानाम् ऋषीणाम् वदताम् तदा ॥१-७३-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
देव दुंदुभि निर्घोषः पुष्प वर्षम् महान् अभूत् ।
एवम् दत्त्वा सुताम् सीताम् मंत्र उदक पुरस्कृताम् ॥१-७३-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
अब्रवीत् जनको राजा हर्षेण अभिपरिप्लुत ।
लक्ष्मण आगच्छ भद्रम् ते ऊर्मिलाम् उद्यताम् मया ॥१-७३-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
प्रतीच्छ पाणिम् गृह्णीष्व मा भूत् कालस्य पर्ययः ।
तम् एवम् उक्त्वा जनको भरतम् च अभ्यभाषत ॥१-७३-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
गृहाण पाणिम् माण्डव्याः पाणिना रघुनंदन ।
शत्रुघ्नम् च अपि धर्माअत्मा अब्रवीत् मिथिलेश्वरः ॥१-७३-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
श्रुतकीर्तेः महाबाहो पाणिम् गृह्णीष्व पाणिना ।
सर्वे भवन्तः सौम्याः च सर्वे सुचरित व्रताः ॥१-७३-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
पत्नीभिः सन्तु काकुत्स्था मा भूत् कालस्य पर्ययः ।
जनकस्य वचः श्रुत्वा पाणीन् पाणिभिः अस्पृशन् ॥१-७३-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
चत्वारः ते चतसॄणाम् वसिष्ठस्य मते स्थिताः ।
अग्निम् प्रदक्षिणम् कृत्वा वेदिम् राजानम् एव च ॥१-७३-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
ऋषीन् चैव महात्मानः सह भार्या रघु उद्वहाः ।
यथा उक्तेन तथा चक्रुः विवाहम् विधि पूर्वकम् ॥१-७३-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
पुष्पवृष्टिर्महत्यासीदन्तरिक्षात्सुभास्वरा ।
दिव्यदुन्दुभिनिर्घोषैर्गीतवादित्रनिःस्वनैः।यद्वा -पुष्प वृष्टिः महति आसीत् अंतरिक्षात् सु भास्वरा ।दिव्य दुन्दुभि निर्घोषैः गीत वादित्र निःस्वनैः ॥१-७३-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
ननृतुः च अप्सरः संघा गन्धर्वाः च जगुः कलम् ।
विवाहे रघु मुख्यानाम् तद् अद्भुतम् अदृश्यत ॥१-७३-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
ईदृशे वर्तमाने तु तूर्य उद्घुष्ट निनादिते ।
त्रिः अग्निम् ते परिक्रम्य ऊहुः भार्या महौजसः ॥१-७३-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
अथ उपकार्याम् जग्मुः ते स दारा रघुनंदनाः ।
राजा अपि अनुययौ पश्यन् स ऋषि संघः स बान्धवः ॥१-७३-४०॥