अयोध्याकाण्डम्
Chapter 10 / सर्गः १०
Slōka 1 / श्लोक १
विदर्शिता यदा देवी कुब्जया पापया भृशम् ।
तदा शेते स्म सा भूमौ दिग्धविद्धेव किन्नरी ॥२-१०-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
निश्चित्य मनसा कृत्यम् सा सम्यगिति भामिनी ।
मन्थरायै श्नः सर्वमाच्चक्षे विचक्षणा ॥२-१०-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
सा दीना निश्चयं कृत्वा मन्थरावाक्यमोहिता ।
नागकन्येव निःस्वस्य दीर्घमुष्णं च भामिनी ॥२-१०-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
मुहूर्तं चिन्तयामास मार्गमात्मसुखावहम् ।
सा सुहृच्चार्थकामा च तं निशम्य सुनिश्चयम् ॥२-१०-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
बभूव परमप्रीता सिद्धिं प्राप्येव मन्थरा ।
अथ सा रुषिता देवी सम्यक्कृत्वा विनिश्चयम् ॥२-१०-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
संविवेशाबला भूमौ निवेश्य भृकुटिं मुखे ।
ततश्चित्राणि माल्यानि दिव्यान्याभरणानि च ॥२-१०-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
अपविद्धानि कैकेय्या तानि भूमिं प्रपेदिरे ।
तया तान्यपविद्धानि माल्यान्याभरणानि च ॥२-१०-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
अशोभयन्त वसुधां नक्षत्राणि यथा नभः ।
क्रोधागारे निपतिता सा बभौ मलिनाम्बरा ॥२-१०-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
एकवेणीं दृढं बद्ध्वा गतसत्त्वेव किन्नरी ।
आज्ञाप्य तु महाराजो राघवस्याभिषेचन्म् ॥२-१०-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
उपस्थासमनुज्ञाप्य प्रविवेश निवेशन्म् ।
अद्य रामाभिषेको वै प्रसिद्ध इति जज्ञिवान् ॥२-१०-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
प्रियार्हं प्रियमाख्यातुं विवेशान्तःपुरं वशी ।
स कैकेय्या गृहं श्रेष्ठं प्रविवेश महायशाः ॥२-१०-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
पाण्डुराभ्रमिवाकाशं राहुयुक्तं निशाकरः ।
शुकबर्हिणसंयुक्तं क्रौञ्चहंसरुतायुतम् ॥२-१०-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
वादित्ररवसंघुष्टं कुब्जावामनिकायुतम् ।
लतागृहैश्चित्रगृहैश्चम्पकाशोकशोभितैः ॥२-१०-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
दान्तराजत सौवर्णवेदिकाभिस्समायुतम् ।
नित्यपुष्पफलैर्वृक्षैर्वापीभिश्चोपशोभितम् ॥२-१०-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
दान्तराजतसौवर्णैः संवृतं परमासनैः ।
विविध्यैरन्नपानैश्छ भक्ष्यैश्चवि विधैरपि ॥२-१०-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
उपपन्नं महार्हैश्च भूषितैस्त्रिदिवोपमम् ।
तत्प्रविश्य महाराजः स्वमन्तःपुरमृद्धिमत् ॥२-१०-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
न ददर्श प्रियां राजा कैकेयीं शयनोत्तमे ।
स कामबलसंयुक्तो रत्यर्थं मनुजाधिपः ॥२-१०-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
अपश्यन् दयितां भार्यां पप्रच्छ विषसाद च ।
न ही तस्य पुरा देवी तां वेLआमत्यवर्तत ॥२-१०-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
न च राजा गृहं शून्यं प्रविवेश कदाचन ।
ततो गृहगतो राजा कैकेयीं पर्यपृच्छत ॥२-१०-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
यथापुरमविज्ञाय स्वार्थलिप्सुमपण्डिताम् ।
प्रतीहारी त्वथोवाच संत्रस्ता तु क्R^ताञ्जलिः ॥२-१०-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
देव देवी भृशं कृद्धा क्रोधागारमभिद्रुता ।
प्रतीहार्या वचः श्रुत्वा राजा परमदुर्मनाः ॥२-१०-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
विषसाद पुनर्भुयो लुलितव्याकुलेन्ध्रियः ।
तत्रतां पतितां भूमौ शयानामतथोचिताम् ॥२-१०-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
प्रतप्त इव दुःखेन सोऽपश्यज्जगतीपतिः ।
स वृद्धस्तरुणीं भार्यां प्राणेभ्योऽपि गरीयसीम् ॥२-१०-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
अपापः पापसङ्कल्पां ददर्श धरणीतले ।
लतामिव विनिष्कृत्तां पतितां देव तामिव ॥२-१०-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
किन्नरीमिव निर्धूतां च्युतामप्सरसं यथा ।
मायामिव परिभ्रष्टां हरिणीमिव संयताम् ॥२-१०-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
क्रेणुमिव दिग्धेन विद्धां मृगयुना वने ।
महागज इन्वारण्ये स्नेहात्परिममर्श ताम् ॥२-१०-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
परिमृश्य च पाणिभ्यामभिसंत्रस्तचेतनः ।
कामी कमलपत्राक्षीमुवाच वनितामिदम् ॥२-१०-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
न तेऽहमभिजानामि क्रोधमात्मनि संश्रितम् ।
देवि केनाभिशप्तासि केन वासि विमानिता ॥२-१०-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
यदिदं ममम् दुःखाय शेशे क्ल्याणि पांसुषु ।
भूमौ शेषे किमर्थं त्वं मयि कल्याणचेतसि ।भूतोपहतचित्तेव मम चित्तप्रमाथिनी ॥२-१०-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
सन्ति मे कुशला वैद्यास्त्वभितुष्टाश्च सर्वशः ।
सुखितां त्वां करिष्यन्ति व्याधिमाचक्ष्व भामिनि ॥२-१०-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
कस्य वा ते प्रियं कार्यं केन वा विप्रियं कृतम् ।
कः प्रियं लभतामद्य को वा सुमहदप्रियम् ॥२-१०-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
मा रोदीर्मा च कार्षिस्त्वं देवि संपरिशोषणम् ॥२-१०-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
अवध्यो वध्यतां को वा को वा वध्यो विमुच्यताम् ।
दरिद्रः को भवेदाढ्यो द्रव्यवान्वाप्यकिञ्चनः ॥२-१०-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
अहं चैव मदीयाश्च सर्वे तव वशानुगाः ।
न ते किम्चिदभिप्रायं व्याहन्तुमहमुत्सहे ॥२-१०-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
आत्मनो जीवितेनापि ब्रुहि यन्मनसेच्छसि ।
बलमात्मनि जानन्ती न मां शङ्कितुमर्हसि ॥२-१०-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
करिष्यामि तव प्रीतिं सुकृतेनापि ते शपे ।
यावदावर्त ते चक्रं तावती मे वसुन्धरा ॥२-१०-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
प्राचीनाः सिन्धुसौवीराः सौराष्ट्रा दक्षिणापथाः ।
वङ्गाङ्गमगधा मत्स्याः समृद्धाः काशिकोसलाः ॥२-१०-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
तत्र जातं बहुद्रव्यं धनधान्य मजाविकम् ।
ततो वृणीष्व कैकेयि यद्यत्त्वं मनसेच्छसि ॥२-१०-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
किमायासेन ते भीरु उत्तिष्टोत्तिष्ट शोभने ।
तत्वं मे ब्रूहि कैकेयि यतस्ते भयमागतम् ॥२-१०-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
तत्ते व्यपनयिष्यामि नीहरमिव र्श्मिवान् ।
तथोक्ता सा समास्वस्ता वक्तुकामा तदप्रियम् ॥२-१०-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
परिपीडयितुं भूयो भर्तारमुपचक्रमे ।