बालकाण्डम्
Chapter 65 / सर्गः ६५
Slōka 1 / श्लोक १
अथ हैमवतीम् राम दिशम् त्यक्त्वा महामुनिः ।
पूर्वाम् दिशम् अनुप्राप्य तपः तेपे सुदारुणम् ॥१-६५-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
मौनम् वर्ष सहस्रस्य कृत्वा व्रतम् अनुत्तमम् ।
चकार अप्रतिमम् राम तपः परम दुष्करम् ॥१-६५-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
पूर्णे वर्ष सहस्रे तु काष्ठ भूतम् महामुनिम् ।
विघ्नैः बहुभिः आधूतम् क्रोधो न अंतरम् आविशत् ॥१-६५-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
सः कृत्वा निश्चयम् राम तप आतिष्टत् अव्ययम् ।
तस्य वर्ष सहस्रस्य व्रते पूर्णे महाव्रतः ॥१-६५-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
भोक्तुम् आरब्धवान् अन्नम् तस्मिन् काले रघूत्तम ।
इन्द्रो द्विजातिः भूत्वा तम् सिद्ध अन्नम् अयाचत् ॥१-६५-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
तस्मैः दत्त्वा तदा सिद्धम् सर्वम् विप्राय निश्चितः ।
निःषेषिते अन्ने भगवान् अभुक्त्वा इव महातपाः ॥१-६५-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
न किंचित् अवदत् विप्रम् मौन व्रतम् उपास्थितः ।
तथा एव आसीत् पुनः मौनम् अनुच्छ्वासम् चकार ह ॥१-६५-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
अथ वर्ष सहस्रम् च न उच्छ्वसन् मुनिपुंगवः ।
तस्य अनुच्छ्वसमानस्य मूर्ध्नि धूमो व्यजायत ॥१-६५-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
त्रै लोक्यम् येन संभ्रांतम् आतापितम् इव अभवत् ।
ततो देवर्षि गन्धर्वाः पन्नग उरग राक्षसाः ॥१-६५-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
मोहिता तपसा तस्य तेजसा मंदरश्मयः ।
कश्मल उपहताः सर्वे पितामहम् अथ अब्रुवन् ॥१-६५-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
बहुभिः कारणैः देव विश्वामित्रो महामुनिः ।
लोभितः क्रोधितः चैव तपसा च अभिवर्धते ॥१-६५-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
न हि अस्य वृजिनम् किंचित् दृश्यते सूक्ष्मम् अपि अथ ।
न दीयते यदि तु अस्य मनसा यत् अभीप्सितम् ॥१-६५-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
विनाशयति त्रैलोक्यम् तपसा स चर अचरम् ।
व्याकुलाः च दिशः सर्वा न च किंचित् प्रकाशते ॥१-६५-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
सागराः क्षुभिताः सर्वे विशीर्यन्ते च पर्वताः ।
प्रकंपते च वसुधा वायुः वाति इह संकुलः ॥१-६५-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
ब्रह्मन् नप्रतिजानीमो नास्तिको जायते जनः ।
सम्मूढम् इव त्रैलोक्यम् संप्रक्षुभित मानसम् ॥१-६५-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
भास्करो निष्प्रभः चैव महर्षेः तस्य तेजसा ।
बुद्धिम् न कुरुते यावत् नाशे देव महामुनिः ॥१-६५-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
तावत् प्रसादो भगवान् अग्नि रूपो महाद्युतिः ।
काल अग्निना यथा पूर्वम् त्रैलोक्यम् दह्यते अखिलम् ॥१-६५-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
देव राज्यम् चिकीर्षेत दीयताम् अस्य यत् मतम् ।
ततः सुर गणाः सर्वे पितामह पुरोगमाः ॥१-६५-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
विश्वामित्रम् महात्मानम् वाक्यम् मधुरम् अब्रुवन् ।
ब्रह्मर्षे स्वागतम् ते अस्तु तपसा स्म सु तोषिताः ॥१-६५-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
ब्राह्मण्यम् तपसा उग्रेण प्राप्तवान् असि कौशिक ।
दीर्घम् आयुः च ते ब्रह्मन् ददामि स मरुद् गणः ॥१-६५-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
स्वस्ति प्राप्नुहि भद्रम् ते गच्छ सौम्य यथा सुखम् ।
पितामह वचः श्रुत्वा सर्वेषाम् त्रिदिव ओकसाम् ॥१-६५-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
कृत्वा प्रणामम् मुदितो व्याजहार महामुनिः ।
ब्राह्मण्यम् यदि मे प्राप्तम् दीर्घम् आयुः तथैव च ॥१-६५-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
आऊं कारो अथ वषट् कारो वेदाः च वरयन्तु माम् ।
क्षत्र वेदविदाम् श्रेष्ठो ब्रह्म वेदविदाम् अपि ॥१-६५-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
ब्रह्म पुत्रो वसिष्ठो माम् एवम् वदतु देवताः ।
यदि अयम् परमः कामः कृतो यान्तु सुरर्षभाः ॥१-६५-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
ततः प्रसादितो देवैः वसिष्ठो जपताम् वरः ।
सख्यम् चकार ब्रह्मर्षिः एवम् अस्तु इति च अब्रवीत् ॥१-६५-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
ब्रह्मर्षिः त्वम् न संदेहः सर्वम् संपद्यते तव ।
इति उक्त्वा देवताः च अपि सर्वा जग्मुः यथा आगतम् ॥१-६५-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
विश्वामित्रो अपि धर्मात्मा लब्ध्वा ब्राह्मण्यम् उत्तमम् ।
पूजयामास ब्रह्मर्षिम् वसिष्ठम् जपताम् वरम् ॥१-६५-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
कृत कामो महीम् सर्वाम् चचार तपसि स्थितः ।
एवम् तु अनेन ब्राह्मण्यम् प्राप्तम् राम महात्मना ॥१-६५-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
एष राम मुनि श्रेष्ठ एष विग्रहवान् तपः ।
एष धर्मः परो नित्यम् वीर्यस्य एष परायणम् ॥१-६५-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
एवम् उक्त्वा महातेजा विरराम द्विजोत्तमः ।
शतानंद वचः श्रुत्वा राम लक्ष्मण संनिधौ ॥१-६५-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
जनकः प्रांजलिः वाक्यम् उवाच कुशिकाअत्मजम् ।
धन्यो अस्मि अनुगृहीतो अस्मि यस्य मे मुनिपुंगव ॥१-६५-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
यज्ञम् काकुत्स्थ सहितः प्राप्तवान् असि कौशिक ।
पावितो अहम् त्वया ब्रह्मन् दर्शनेन महामुने ॥१-६५-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
गुणा बहु विधाः प्राप्ताः तव संदर्शनात् मया ।
विस्तरेण च वै ब्रह्मन् कीर्त्यमानम् महत्तपः ॥१-६५-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
श्रुतम् मया महातेजो रामेण च महात्मना ।
सदस्यैः प्राप्य च सदः श्रुताः ते बहवो गुणाः ॥१-६५-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
अप्रमेयम् तपः तुभ्यम् अप्रमेयम् च ते बलम् ।
अप्रमेया गुणाः चैव नित्यम् ते कुशिकात्मज ॥१-६५-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
तृप्तिः आश्चर्य भूतानाम् कथानाम् न अस्ति मे विभो ।
कर्म कालो मुनि श्रेष्ठ लम्बते रवि मण्डलम् ॥१-६५-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
श्वः प्रभाते महातेजो द्रष्टुम् अर्हसि माम् पुनः ।
स्वागतम् जपताम् श्रेष्ठ माम् अनुज्ञातुम् अर्हसि ॥१-६५-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
एवम् उक्तो मुनिवरः प्रशस्य पुरुषर्षभम् ।
विससर्ज आशु जनकम् प्रीतम् प्रीतिमान् तदाअ ॥१-६५-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
एवम् उक्त्वा मुनि श्रेष्ठम् वैदेहो मिथिला अधिपः ।
प्रदक्षिणम् चकार आशु स उपाध्यायः स बांधवः ॥१-६५-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
विश्वामित्रो अपि धर्मात्मा सह रामः स लक्ष्मणः ।
स्वम् वासम् अभिचक्राम पूज्यमानो महर्षिभिः ॥१-६५-४०॥