Star (-) Watch (-)

Ramayana

बालकाण्डम्

ततः त्रिशंकोः वचनम् श्रुत्वा क्रोध समन्वितम् ।
ऋषि पुत्र शतम् राम राजानम् इदम् अब्रवीत् ॥१-५८-१॥

प्रत्याख्यातो असि दुर्बुद्धे गुरुणा सत्य वादिना ।
तम् कथम् समतिक्रम्य शाखा अन्तरम् उपेयिवान् ॥१-५८-२॥

इक्ष्वाकूणाम् हि सर्वेषाम् पुरोधाः परमा गतिः ।
न च अतिक्रमितुम् शक्यम् वचनम् सत्य वादिनः ॥१-५८-३॥

अशक्यम् इति स उवाच वसिष्ठो भगवान् ऋषिः ।
तम् वयम् वै समाहर्तुम् क्रतुम् शक्ताः कथंचन ॥१-५८-४॥

बालिशः त्वम् नर श्रेष्ठ गम्यताम् स्व पुरम् पुनः ।
याजने भगवान् शक्तः त्रैलोक्यस्य अपि पार्थिव ॥१-५८-५॥

अवमानम् कथम् कर्तुम् तस्य शक्षायामहे वयम् ।
तेषाम् तद् वचनम् श्रुत्वा क्रोध पर्याकुल अक्षरम् ॥१-५८-६॥

स राजा पुनः एव एतान् इदम् वचनम् अब्रवीत् ।
प्रत्याख्यातो भगवता गुरु पुत्रैः तथैव हि ॥१-५८-७॥

अन्याम् गतिम् गमिष्यामि स्वस्ति वो अस्तु तपो धनाः ।
ऋषि पुत्राः तु तत् श्रुत्वा वाक्यम् घोर अभिसंहितम् ॥१-५८-८॥

शेपुः परम संक्रुद्धाः चण्डालत्वम् गमिष्यसि ।
इति उक्त्वा ते महात्मानो विविशुः स्वम् स्वम् आश्रमम् ॥१-५८-९॥

अथ रात्र्याम् व्यतीतायाम् राजा चण्डालताम् गतः ।
नील वस्त्र धरो नीलः परुषो ध्वस्त मूर्धजः ॥१-५८-१०॥

चित्य माल्य अनुलेपः च आयस आभरणो अभवत् ।
तम् दृष्ट्वा मंत्रिणः सर्वे त्यज्य चण्डाल रूपिणम् ॥१-५८-११॥

प्राद्रवन् सहिता राम पौरा ये अस्य अनुगामिनः ।
एको हि राजा काकुत्स्थ जगाम परम आत्मवान् ॥१-५८-१२॥

दह्यमानो दिवा रात्रम् विश्वामित्रम् तपो धनम् ।
विश्वामित्रः तु तम् दृष्ट्वा राजानम् विफली कृतम् ॥१-५८-१३॥

चण्डाल रूपिणम् राम मुनिः कारुण्यम् आगतः ।
कारुण्यात् स महातेजा वाक्यम् परम धार्मिकः ॥१-५८-१४॥

इदम् जगाद भद्रम् ते राजानम् घोर दर्शनम् ।
किम् आगमन कार्यम् ते राजपुत्र महाबल ॥१-५८-१५॥

अयोध्या अधिपते वीर शापात् चण्डालताम् गतः ।
अथ तत् वाक्यम् आकर्ण्य राजा चण्डालताम् गतः ॥१-५८-१६॥

अब्रवीत् प्रांजलिः वाक्यम् वाक्यज्ञो वाक्य कोविदम् ।
प्रत्याख्यातो अस्मि गुरुणा गुरु पुत्रैः तथा एव च ॥१-५८-१७॥

अनवाप्य एव तम् कामम् मया प्राप्तो विपर्ययः ।
स शरीरो दिवम् यायामि इति मे सौम्य दर्शन ॥१-५८-१८॥

मया च इष्टम् क्रतु शतम् तत् च न अवाप्यते फलम् ।
अनृतम् न उक्त पूर्वम् मे न च वक्ष्ये कदाचन ॥१-५८-१९॥

कृच्छ्रेषु अपि गतः सौम्य क्षत्र धर्मेण ते शपे ।
यज्ञैः बहु विधैः इष्टम् प्रजा धर्मेण पालिताः ॥१-५८-२०॥

गुरवः च महात्मानः शील वृत्तेन तोषिताः ।
धर्मे प्रयतमानस्य यज्ञम् च आहर्तुम् इच्छतः ॥१-५८-२१॥

परितोषम् न गच्छन्ति गुरवो मुनिपुंगव ।
दैवम् एव परम् मन्ये पौरुषम् तु निरर्थकम् ॥१-५८-२२॥

दैवेन आक्रम्यते सर्वम् दैवम् हि परमा गतिः ।
तस्य मे परम आर्तस्य प्रसादम् अभिकांक्षतः ।कर्तुम् अर्हसि भद्रम् ते दैव उपहत कर्मणः ॥१-५८-२३॥

न अन्याम् गतिम् गमिष्यामि न अन्यः शरणम् अस्ति मे ।
दैवम् पुरुष कारेण निवर्तयितुम् अर्हसि ॥१-५८-२४॥