अयोध्याकाण्डम्
Chapter 4 / सर्गः ४
Slōka 1 / श्लोक १
गतेष्वथ नृपो भूयः पौरेषु सह मन्त्रिभिः ।
मन्त्रयुत्वा ततश्चक्रे निश्चयज्ञः स निश्चयम् ॥२-४-१॥
Slōka 2 / श्लोक २
श्व एव पुष्यो भविता श्वोऽभिषेच्यस्तु मे सुतः ।
रामो राजीवताम्राक्षो यौवराज्य इति प्रभुः ॥२-४-२॥
Slōka 3 / श्लोक ३
अथान्तर्गृहमासाद्य राजा दशरथस्तदा ।
सूतमामन्त्रयामास रामं पुनरिहानय ॥२-४-३॥
Slōka 4 / श्लोक ४
प्रतिगृह्य स तद्वाक्यं सूतः पुनरुपाययौ ।
रामस्य भवनं शीघ्रं राममानयितुं पुनः ॥२-४-४॥
Slōka 5 / श्लोक ५
द्वाःस्थैरावेदितं तस्य रामायागमनं पुनः ।
श्रुत्वैव चापि रामस्तं प्राप्तं शङ्कान्वितोऽभवत् ॥२-४-५॥
Slōka 6 / श्लोक ६
प्रवेश्य चैनं त्वरितं रामो वचन मब्रवीत् ।
यदागमनकृत्यं ते भूयस्तद्भ्रुह्यशेषतः ॥२-४-६॥
Slōka 7 / श्लोक ७
तमुवाच ततः सूतो राजा त्वां द्रष्टु मिच्छति ।
श्रुत्वा प्रमाणमत्र त्वं गमनायेतराय वा ॥२-४-७॥
Slōka 8 / श्लोक ८
इति सूतवचः श्रुत्वा रामोऽथ त्वरयान्वितः ।
प्रययौ राजभवनं पुनर्द्रष्टुं नरेश्वरम् ॥२-४-८॥
Slōka 9 / श्लोक ९
तं श्रुत्वा समनुप्राप्तं रामं दशरथो नृपः ।
प्रवेश्यामास गृहं विवक्षुः प्रियमुत्तमम् ॥२-४-९॥
Slōka 10 / श्लोक १०
प्रविश्न्नेप च श्रीमान् राघवो भवनं पितुः ।
ददर्श पितरं दूरात् प्रणिपत्य कृताञ्ज्लिः ॥२-४-१०॥
Slōka 11 / श्लोक ११
प्रणमन्तं समुत्थाप्य तं परिष्वज्य भूमिपः ।
प्रदिश्य चास्मै रुचिरमासनं पुनरब्रवीत् ॥२-४-११॥
Slōka 12 / श्लोक १२
राम वृद्धोऽस्मि दीर्घायुर्भुक्ता भोगा मयेप्सिताः ।
अन्न्वद्भिः क्रतुश्तैस्तथेष्टं भूरिदक्षिणैः ॥२-४-१२॥
Slōka 13 / श्लोक १३
जातमिष्टमपत्यं मे त्वमद्यानुपमं भुवि ।
दत्तमिष्टमधीतं च मया पुरुषसत्तम ॥२-४-१३॥
Slōka 14 / श्लोक १४
अनुभूतानि चेष्टानि मया वीर सुखान्यपि ।
देवर्षिपितृविप्राणामनृणोऽस्मि तथात्मनः ॥२-४-१४॥
Slōka 15 / श्लोक १५
न किञ्चिन्म कर्तव्यं तवान्यत्राभिषेचनात् ।
अतो युत्त्वामहं ब्रूयां तन्मे त्वं कर्तुमर्हसि ॥२-४-१५॥
Slōka 16 / श्लोक १६
अद्य प्रकृतयः सर्वास्त्वामिच्छन्ति नराधिपम् ।
अतस्त्वां युवराजानमभिषेक्ष्यामि पुत्रक ॥२-४-१६॥
Slōka 17 / श्लोक १७
अपि चाद्याशुभान् राम स्वप्ने प्श्यामि दारुणान् ।
सनिर्घाता दिवोल्का च परतीह महास्वना ॥२-४-१७॥
Slōka 18 / श्लोक १८
अवष्टब्धं च मे राम नक्षत्रं दारुणैर्ग्रहैः ।
आवेदयन्ति दैवज्ञावः सूर्याङ्गारकराहुभिः ॥२-४-१८॥
Slōka 19 / श्लोक १९
प्रायेण हि निमित्तानामीदृशानां समुद्भवे ।
राजा हि मृत्युमाप्नोति घोरं वापदमृच्छति ॥२-४-१९॥
Slōka 20 / श्लोक २०
तद्यावदेव मे चेतो न विमुञ्चति राघव ।
तावदेवाभिषिञ्चस्व चला हि प्राणिनां मतिः ॥२-४-२०॥
Slōka 21 / श्लोक २१
अद्य चन्द्रोभ्युपगतः पुष्यात्पूर्वं पुनर्वसू ।
श्वः पुष्ययोगं नियतं वक्ष्यन्ते दैवचिन्तकाः ॥२-४-२१॥
Slōka 22 / श्लोक २२
ततः पुष्येऽभिषिञ्चस्व मनस्त्वरयतीव माम् ।
श्वस्त्वाहमभिषेक्ष्यामि यौवराज्ये परंतप ॥२-४-२२॥
Slōka 23 / श्लोक २३
तस्मात्त्वयादप्रभृति निशेयं नियतात्मना ।
सह वध्वोपवस्तव्या दर्भप्रस्तरशायिना ॥२-४-२३॥
Slōka 24 / श्लोक २४
सुहृदश्चाप्रमत्तास्त्वां रक्षन्त्वद्य समन्ततः ।
भवन्ति बहुविघ्नानि कार्याण्येवंविधानि हि ॥२-४-२४॥
Slōka 25 / श्लोक २५
विप्रोषितश्च भरतो यावदेव पुरादितः ।
तावदेवाभिषेकस्ते प्राप्तकालो मतो मम ॥२-४-२५॥
Slōka 26 / श्लोक २६
कामं खलु सतां वृत्ते भ्राता ते भरतः स्थितः ।
ज्येष्ठनुवर्ती धर्मात्मा सानुक्रोशो जितेन्द्रियः ॥२-४-२६॥
Slōka 27 / श्लोक २७
किन्तु चित्तं मनुष्याणामनित्यमिति मे मतिः ।
सतां च धर्मनित्यानां कृतशोभि च राघव ॥२-४-२७॥
Slōka 28 / श्लोक २८
इत्युक्तः सोओऽभ्यनुज्ञातः श्वोभाविन्यभिषेचने ।
व्रजेति रामः पितरमभिवाद्याभ्ययाद्गृहम् ॥२-४-२८॥
Slōka 29 / श्लोक २९
प्रविश्य चात्मनो वेश्म राज्ञोद्धिष्टेऽभिषेचने ।
तत्क्षणेन च निर्गम्य मातुर्न्तःपुरं ययौ ॥२-४-२९॥
Slōka 30 / श्लोक ३०
तत्र तां प्रवणामेव मातरं क्षौमवासिनीम् ।
वाग्यतां देवतागारे ददर्शायाचतीं श्रियम् ॥२-४-३०॥
Slōka 31 / श्लोक ३१
प्रागेव चागता तत्र सुमित्रा लक्ष्मण स्तदा ।
सीता चानायिता श्रुत्वा प्रियं रामाभिषेचनम् ॥२-४-३१॥
Slōka 32 / श्लोक ३२
तस्मिन् काले हि कौसल्या तस्थावामीलितेक्षणा ।
सुमित्रयान्वास्यमाना सीतया लक्ष्मणेन च ॥२-४-३२॥
Slōka 33 / श्लोक ३३
श्रुत्वा पुष्येण पुत्रस्य यौवराज्याभिषेचनम् ।
प्राणायामेन पुरुषं ध्यायमाना जनार्दनम् ॥२-४-३३॥
Slōka 34 / श्लोक ३४
तथा सनियमामेव सोऽभिगम्याभिवाद्य च ।
उवाच वचनं रामो हर्ष्यंस्तामिदं तदा ॥२-४-३४॥
Slōka 35 / श्लोक ३५
अम्ब पित्रा नियुक्तोऽस्मि प्रजापालनकर्मणि ।
भविता श्वोऽभिषेको मे यथा मि शासनं पितुः ॥२-४-३५॥
Slōka 36 / श्लोक ३६
सीतया प्युपवस्तव्या रजनीयं मया सह ।
एवमृत्विगुपाध्यायैस्सह मामुक्तवान् पिता ॥२-४-३६॥
Slōka 37 / श्लोक ३७
यानि यान्यत्र योग्यानि श्वो भाविन्यभिषेचने ।
तानि मे मङ्गLआन्यद्य वैदेह्याश्चैव कारय ॥२-४-३७॥
Slōka 38 / श्लोक ३८
एतच्छ्रुत्वा तु कौसल्या चिरकालाभिकाङ्क्षितम् ।
हर्ष्बाष्पकलं वाक्यमिदं राम मभाषत ॥२-४-३८॥
Slōka 39 / श्लोक ३९
वत्स राम चिरं जीव हतास्ते परिपन्थिनः ।
ज्ञातीन्मे त्वं श्रियायुक्तः सुमित्रायाश्च नन्दय ॥२-४-३९॥
Slōka 40 / श्लोक ४०
कल्याणे बत न्क्षत्रे मयि जातोऽसि पुत्रक ।
येन त्वया दशरथो गुणैराराधितः पिता ॥२-४-४०॥
Slōka 41 / श्लोक ४१
अमोघं बत मे क्षान्तं पुरुषे पुष्करेक्षणे ।
येयमिक्ष्वाकुराज्यश्रीः पुत्र त्वां संश्रयिष्यति ॥२-४-४१॥
Slōka 42 / श्लोक ४२
इत्येवमुक्तो मात्रेदं रामो भ्रातरमब्रवीत् ।
प्राञ्जलिं प्रह्वमासीनमभिवीख्स्य स्मयन्निव ॥२-४-४२॥
Slōka 43 / श्लोक ४३
लक्ष्मणेमां माया सार्धं प्रशाधि त्वं वसुन्धराम् ।
द्वितीयं मेऽन्तरात्मानं त्वामियं श्रीरुपस्थिता ॥२-४-४३॥
Slōka 44 / श्लोक ४४
सौमित्रे भुङ्क्ष्व भोगां स्त्वमिष्टान् राज्यफलानि च ।
जीवितं च हि राज्यं च त्वदर्थमभिकामये ॥२-४-४४॥
Slōka 45 / श्लोक ४५
इत्युक्त्वा लक्ष्मणं रामो मातरावभिवाद्य च ।
अभ्यनुज्ञाप्य सीतां च जगाम स्वं निवेश्नम् ॥२-४-४५॥